Page 94 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT FELSEFE

FELSEFE Ahlak Felsefesi ÇÖZÜMLÜ SORULAR

7. Bu iki görüş de insanın eylemlerinde özgür olmadığı ko- 8. Ahlaki olgunluğa sahip olan insanlar, seçimlerini ne-
nusunda ortak bir fikir birliğine varmışlardır. Ancak ne- den yaptığının ve seçimlerinin sonuçlarının bilincinde
den özgür olunmadığına dair farklı düşünceleri vardır. olanlardır. Özgürlük bireyin sınırsız, keyfi ve rastlantı-
Birine göre insanın özgür olmayışı doğadaki neden - so- sal eylemi değildir. Tüm insanlığı ilgilendiren değerlere
nuç ilişkisiyle ilgilidir. Yani şu an gerçekleştirilen eylemler iradesi ile bağlanan insan gerçek anlamda özgürdür.
aslında daha önceki bir takım doğal nedenlerin bir sonu- Yapacağı seçimlerde ve eylemlerde sadece kendisini
cudur. Örneğin, evrenin atomlardan oluştuğunu düşünen
Demokritos’a göre atomların hareketleri önceden belir- değil, diğer insanları da seçer ve onları da düşünür.
lenmiştir ve başka bir gelecek mümkün değildir. Diğer Çünkü insanın seçimleri sadece kendisini bağlamaz.
düşünce ise insanın özgür olmayışını doğal nedenlerle
değil doğaüstü güçlerle mesela Tanrı ile açıklar. Bu gö- Bu parçada ahlaki eylemle ilgili vurgulanan kavram
rüşe göre hiç kimse Tanrı tarafından belirlenmiş yazgıyı aşağıdakilerden hangisidir?
değiştiremez. Bu sebeple de eylemlerimizde özgür ol- A) Bilgelik
mamız mümkün değildir.
B) Kararlılık
Açıklamaları verilen görüşler sırasıyla aşağıdaki- C) Ölçülülük
lerden hangileridir?
D) Sorumluluk
A) Otodeterminizm - Fatalizm
E) Yarar
B) Determinizm - Fatalizm
C) Fatalizm - Determinizm Çözüm:
D) İndeterminizm - Fatalizm Parçada genel olarak insanın özgür olduğundan fakat
bu özgürlüğün sınırsız olmadığından bahsedilmiştir. Bu
E) İndeterminizm - Otodeterminizm
özgür seçimlerinin sonuçlarının bilincinde olması, se-
Çözüm: çimlerini yaparken diğer insanları da dikkate aldığı vur-
Parçada insanların eylemlerinde özgür olmadığını dü- gulanmaktadır. Bu durum bizi ahlak felsefesinin temel
şünen iki görüşe yer verilmiştir. Birinci görüşte insanın kavramlarından biri olan sorumluluk kavramına götürür.
özgür olmamasının nedeni doğadaki neden-sonuç iliş- Çünkü sorumluluk bireyin yaptığı özgür seçimlerinin
kisine, ikinci görüşte ise doğa üstü güçlere bağlanmıştır. sonuçlarını üstlenmesi anlamını taşımaktadır. Doğru
Soruda sırasıyla bu görüşlerin hangileri olduğunun bu- cevap D seçeneğidir.
lunması istenmektedir.
Diğer seçeneklerdeki kavramları da kısaca açıklayalım;
Seçeneklere bakılacak olursa;
A) Otodeterminizm, iyi ve kötü konusunda kişinin ken- A) Bilgelik: Bireyin bilgi sahibi olması, akıl, sağduyu
di ahlaki değerlerini oluşturabilme ve bu değerlere ula- ve öngörü gibi yetileri kullanarak düşünme ve hareket
şabilme özgürlüğü olduğunu savunur. etme olarak tanımlanmaktadır. Parçada bu kavramlara
Fatalizm yani kadercilik ise tüm olayların yaratıcı bir dair bir açıklama bulunmamaktadır.
güç tarafından önceden belirlendiğini düşünür ve bun- B) Kararlılık: Bireyin yaptığı seçimlerden emin olması,
dan dolayı insanlar davranışlarında özgür değildir.
tercihlerinin arkasında durmasını ifade eden bir kav-
B) Determinizm, insanın iradesinin içten ve dıştan ge- ramdır.
len nedenlerle belirlendiğini düşünür. Yani insanlar dav-
ranışlarında özgür değildir. Bir önceki seçenekte verilen C) Ölçülülük: Bireyin yaptığı seçimlerde aşırı uçlara
fatalizm tanımından anlaşıldığı gibi fatalizme göre de, kaçmaması, orta olanı tercih etmesidir.
davranışlar Tanrı tarafından önceden belirlendiği için
insanlar özgür değillerdir. E) Yarar: Bireyin eylemlerinin fayda sağlamasını ifade
eden bir kavramdır.
C) Determinizm ve fatalizm tanımı önceki seçeneklerde
yapılmıştır. İkisine göre de insanlar davranışlarında özgür
değildir ancak belirtilen sıranın tam tersi verilmiştir.
Cevap: D
D) İndeterminizm, insanların davranışlarında tama-
men özgür olduğunu savunur. Çünkü davranışları be-
lirleyen bir neden yoktur.
E) Daha önceki seçeneklerde belirtildiği gibi otode-
terminizme ve indeterminizme göre insan eylemlerinde
özgürdür.
Cevap: B

92 93