Page 94 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT FELSEFE

FELSEFE Ahlak Felsefesi ÇÖZÜMLÜ SORULAR

7. Bu iki görüş de insanın eylemlerinde özgür olmadığı ko- 8. Ahlaki olgunluğa sahip olan insanlar, seçimlerini ne-
nusunda ortak bir fikir birliğine varmışlardır. Ancak ne- den yaptığının ve seçimlerinin sonuçlarının bilincinde
den özgür olunmadığına dair farklı düşünceleri vardır. olanlardır. Özgürlük bireyin sınırsız, keyfi ve rastlantı-
Birine göre insanın özgür olmayışı doğadaki neden - so- sal eylemi değildir. Tüm insanlığı ilgilendiren değerlere
nuç ilişkisiyle ilgilidir. Yani şu an gerçekleştirilen eylemler iradesi ile bağlanan insan gerçek anlamda özgürdür.
aslında daha önceki bir takım doğal nedenlerin bir sonu- Yapacağı seçimlerde ve eylemlerde sadece kendisini
cudur. Örneğin, evrenin atomlardan oluştuğunu düşünen
Demokritos’a göre atomların hareketleri önceden belir- değil, diğer insanları da seçer ve onları da düşünür.
lenmiştir ve başka bir gelecek mümkün değildir. Diğer Çünkü insanın seçimleri sadece kendisini bağlamaz.
düşünce ise insanın özgür olmayışını doğal nedenlerle
değil doğaüstü güçlerle mesela Tanrı ile açıklar. Bu gö- Bu parçada ahlaki eylemle ilgili vurgulanan kavram
rüşe göre hiç kimse Tanrı tarafından belirlenmiş yazgıyı aşağıdakilerden hangisidir?
değiştiremez. Bu sebeple de eylemlerimizde özgür ol- A) Bilgelik
mamız mümkün değildir.
B) Kararlılık
Açıklamaları verilen görüşler sırasıyla aşağıdaki- C) Ölçülülük
lerden hangileridir?
D) Sorumluluk
A) Otodeterminizm - Fatalizm
E) Yarar
B) Determinizm - Fatalizm
C) Fatalizm - Determinizm Çözüm:
D) İndeterminizm - Fatalizm Parçada genel olarak insanın özgür olduğundan fakat
bu özgürlüğün sınırsız olmadığından bahsedilmiştir. Bu
E) İndeterminizm - Otodeterminizm
özgür seçimlerinin sonuçlarının bilincinde olması, se-
Çözüm: çimlerini yaparken diğer insanları da dikkate aldığı vur-
Parçada insanların eylemlerinde özgür olmadığını düşü- gulanmaktadır. Bu durum bizi ahlak felsefesinin temel
nen iki görüşe yer verilmiştir. Ancak bu iki görüşün da- kavramlarından biri olan sorumluluk kavramına götürür.
yandığı nedenlerde farklılıklar vardır. Birinci görüşe göre Çünkü sorumluluk bireyin yaptığı özgür seçimlerinin
insan doğadaki neden - sonuç ilişkisinden ötürü özgür sonuçlarını üstlenmesi anlamını taşımaktadır. Doğru
değildir. Çünkü davranışlarımız daha önceki bazı neden- cevap D seçeneğidir. Diğer seçeneklerdeki kavramları
lerin sonucudur. İkinci görüş ise özgür olmamamızı do-
ğaüstü güçlerle açıklar. Davranışlarımız Tanrı tarafından da kısaca açıklayalım;
belirlendiği için özgür olunmadığını savunurlar. A) Bilgelik: Bireyin bilgi sahibi olması, akıl, sağduyu
Seçeneklere bakılacak olursa; ve öngörü gibi yetileri kullanarak düşünme ve hareket
etme olarak tanımlanmaktadır. Parçada bu kavramlara
A) Otodeterminizm, iyi ve kötü konusunda kişinin ken-
di ahlaki değerlerini oluşturabilme ve bu değerlere ula- dair bir açıklama bulunmamaktadır.
şabilme özgürlüğü olduğunu savunur. B) Kararlılık: Bireyin yaptığı seçimlerden emin olması,
Fatalizm yani kadercilik ise tüm olayların yaratıcı bir tercihlerinin arkasında durmasını ifade eden bir kav-
güç tarafından önceden belirlendiğini düşünür ve bun- ramdır.
dan dolayı insanlar davranışlarında özgür değildir.
C) Ölçülülük: Bireyin yaptığı seçimlerde aşırı uçlara
B) Determinizm, insanın iradesinin içten ve dıştan ge- kaçmaması, orta olanı tercih etmesidir.
len nedenlerle belirlendiğini düşünür. Yani insanlar dav-
ranışlarında özgür değildir. Bir önceki seçenekte verilen E) Yarar: Bireyin eylemlerinin fayda sağlamasını ifade
fatalizm tanımından anlaşıldığı gibi fatalizme göre de, eden bir kavramdır.
davranışlar Tanrı tarafından önceden belirlendiği için
insanlar özgür değillerdir.
C) Determinizm ve fatalizm tanımı önceki seçeneklerde Cevap: D
yapılmıştır. İkisine göre de insanlar davranışlarında özgür
değildir ancak belirtilen sıranın tam tersi verilmiştir.
D) İndeterminizm, insanların davranışlarında tama-
men özgür olduğunu savunur. Çünkü davranışları be-
lirleyen bir neden yoktur.
E) Daha önceki seçeneklerde belirtildiği gibi otode-
terminizme ve indeterminizme göre insan eylemlerinde
özgürdür.

Cevap: B

92 93