Page 50 - Liseye Hoş Geldin - Kimya

KİMYA

ÖRNEK ETKINLIKLER ÖRNEK ETKINLIKLER

METALLER, ALAŞIMLAR VE METAL NANOPARÇACIKLAR
Periyodik tabloda yaklaşık 91 tane metal bulunmaktadır. Ağır metaller yoğunlukları
5 g/cm ’ten yüksek olan metallerdir. Bunlar; kurşun, kadmiyum, krom, demir,
3
kobalt, bakır, nikel, cıva ve çinko olmak üzere sayıları 60’ı geçen metallerdir. Metaller
çoğunlukla kristal katı yapıdadır. Sahip oldukları metalik bağ metallere önemli özellikler
kazandırmaktadır. Sert ve yoğun olmaları, dayanıklılıkları, ısı ve elektriği iyi iletmeleri,
erime noktalarının yüksek oluşu gibi özellikler metallerin kullanım alanlarını arttırır.
Öte yandan metaller genellikle asit, baz ve su ile tepkime verdiği için saf hâlde ticari
olarak kullanımı oldukça sınırlıdır. Bu amaçla kullanılacak metalin fiziksel özelliklerini
iyileştirmek için başka elementler eklenmesiyle alaşımlar elde edilir. İki veya daha fazla
metalin karıştırıldıktan sonra eritilip soğutulmasıyla ele geçen homojen karışımlara Bazı ağır metallerin sembolleri
alaşım denir. Örneğin demirin sertliğinin yeterli olmadığı uygulamalarda, daha sert yapıdaki demir alaşımları olarak çelik
kullanılır. Korozyona karşı yüksek direnç gösteren paslanmaz çelik demir (Fe), karbon (C) ve krom (Cr) elementlerini içerir.
Çeliğe farklı özellikler kazandırmak için alaşıma mangan (Mn) ve nikel (Ni) metalleri de eklenebilir. Elektronik ve metal işleri
için kullanılan lehim, kalay (Sn) ve kurşun (Pb) metallerinden oluşan bir alaşımdır. Havacılık ve uzay endüstrisinde kullanılan
duralümin alüminyum (Al), bakır (Cu), mangan (Mn) ve magnezyum (Mg) metallerinden oluşmaktadır.

Paslanmaz çelik mutfak araç-gereçleri Kablo lehimleme işlemi
Nanoparçacıklar doğal kökenli olabilir ve ortamda sürekli bulunabilir. Suda bulunan koloitler, ince taneli çöl kumu, petrol
dumanları, volkanik aktiviteler veya orman yangınlarından dolayı oluşan duman ve bazı atmosferik tozlar, doğada üretilen
nanoparçacık örnekleridir. Diğer yandan araba egzozu, endüstriyel emisyonlar ve kaynak yapımında kullanılan lehim dumanları
gibi insan faaliyetleri sonucu çevreye kirlilik yaratan nano parçacıklar da salınmaktadır.
Ağır metaller, alaşım ve nanoparçacıklar deniz, göl, nehir, ırmak ve yer altı suları gibi sucul
ekosistemde birikerek sucul ekosistemin sürdürülebilirliğine zarar verir ve ekolojik dengeyi bozar.
Sucul ekosistemde olduğu gibi ağır metal, alaşım ve nanoparçacıklar toprakta birikerek kara
ekosistemine de zarar verir. Toprakta biriken ağır metaller bitkilerin ve toprakta yaşayan hayvanların
fizyolojisini bozararak ekolojik dengeyi etkiler. Bu durum hem kara ekosisteminin sürdürülebilirliğini
hem de tarımda sürdürülebilirliği etkiler. Ağır metal, alaşım ve nanoparçacıkların sebep olduğu
ekosistemdeki bozulmalar doğrudan ve dolaylı olarak insan sağlığını da olumsuz etkiler. Hepimizin
gönüllü olarak alacağı bazı tedbirler ile suda ve karada yaşamın korunması mümkündür. Enerji
tüketimini azaltmak, fosil yakıtların kullanımını sınırlandırmak, daha
az plastik ürün kullanmak, geri dönüşüme önem vermek, yeşil kimya
ilkelerini bilmek ve uygulamak, ekosistem genelinde yıkıcı sonuçlara
yol açabilecek kimyasalların kullanımı azaltmak, özellikle besin
zincirini değiştirebilen kimyasalların besin zincirine karışmasını
engellemek gibi kişisel olarak alabileceğimiz önlemler mevcuttur.
Buna benzer birçok tedbir ile kara ve su temelli kaynakların korunması
ve sürdürülebilir kullanımının artırılması sağlanabilir. Sürdürülebilir bir
gelecek için bireylerin ve toplumların mümkün olduğunca en az
düzeyde ekolojik ayak izi bırakması gereklidir.

50 LİSEYE HOŞ GELDİN