Page 219 - Sanat Tarihi -12

GELENEKSEL SANATLARIMIZ 7.
ÜNİTE

tarafından geliştirilmiş bir sanattır. İlk dokumalarda renkli yün iplikler düğüm-
lenerek hayvan postunu taklit eden halılar meydana getirilmiş, zamanla
bunlardan asıl halılar oluşturulmuştur. Türk halılarında geleneksel olarak
Gördes (Türk) düğümü (Görsel 7.1) kullanılırken Osmanlı saray halılarında
Sine (İran) adı verilen düğüm kullanılmıştır (Görsel 7.2).

Bugüne kadar bilinen en eski Türk halısı, Beşinci Pazırık Kurganı’nda
Görsel 7.1
yapılan kazılarda bulunmuştur (Görsel 7.3). Bu halının Hunlara ait olduğu ve Gördes (Türk) düğümü
MÖ 3-2. yüzyıllarda yapıldığı kabul edilmektedir. Pazırık Halısı’nın Türk
düğümü tekniği ile yapılmış olması, Türk halı sanatının geleneksel tekniğinin
çok eski bir geçmişe sahip olduğunu göstermektedir. Türk kavimleri, Anado-
lu’ya göç ederken halıyı ve halı dokuma tekniklerini de beraberlerinde
getirmişlerdir. Anadolu’da Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde büyük gelişme Görsel 7.2
gösteren Türk halılarında ipler çeşitli bitkilerin yapraklarından, meyvelerin- Sine (İran) düğümü
den veya köklerinden çıkarılan kök boyalarla boyanmıştır.
Görsel 7.3
Beşinci Pazırık Kurganı’nda bulunan halı
Halının göbeğini farklı
genişlikte beş bordür
çevrelemektedir.

En dış ve en içteki
bordürler Hun Gülü olarak adlandırılan
içlerinde kuş başlı motif 24 küçük eşit pano
kanatlı hayvan şeklinde halının ortasında
(grifon) gürlerinin yer almaktadır.
yer aldığı yan yana
sıralanmış küçük
geometrik yüzeylerle
bezenmiştir.

Dıştan dördüncü
bordürde art
arda yürüyen 28 geyik Dıştan üçüncü
gürü bulunmaktadır. bordürde
Geyiklerin göbekte olduğu gibi
hareketleri ve boynuzları Hun Gülü gürleri
gerçeğe uygun yer almaktadır.
olarak tasvir edilmiştir.
Dıştan ikinci bordürde
kuyrukları bağlı 28 at ve 28 süvari
bulunmaktadır. Atların
koşum takımları ve eyer
örtüleri gerçekçi
bir üslupla tasvir edilmiştir.

219