Page 222 - Sanat Tarihi -12

7. GELENEKSEL SANATLARIMIZ
ÜNİTE

7.1.2. Çini-Seramik Sanatı

Türk Çini Sanatının Tarihsel Gelişimi

Çini, pişirilmiş toprak zemine çeşitli boyalarla çizilen geleneksel
motiflerin üzerinin sırlanması ile oluşan bir el sanatıdır. Uygurların
yerleşim yerlerinden olan Hoço’da yapılan kazılarda bulunan parça çiniler,
Uygurlardan itibaren Türklerin çini sanatı ile ilgilendiklerini göstermektedir.
Karahanlı ve Gaznelilerin de mimaride çini kullandıkları kazılarda elde
edilen buluntulardan anlaşılmaktadır. Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerinde
ise Türk çini sanatı büyük gelişme göstermiştir.

Selçuklu Dönemi Çini Sanatı
Görsel 7.9
Kubadabad Sarayı çini örneği
Çininin mimaride kullanılmasının ilk örnekleri, Büyük Selçuklu
Devri’nde görülse de, çini sanatındaki asıl büyük gelişme
13. yüzyılda Anadolu Selçuklu mimarisinin zirveye
ulaştığı dönemde gerçekleşmiştir. Bu dönemde
cami, medrese, türbe ve saray gibi mimari yapıların
duvarları çinilerle bezenmiştir. İç mekânlarda
firuze, lacivert, yeşil ve mor renkli çiniler
kullanılırken, dış cephelerde sırlı veya sırsız
tuğlalar kullanılmıştır. Anadolu çini sanatında
sıraltı ve sırüstü adı verilen iki farklı sırlama
ve renklendirme tekniği kullanan Selçuklu sanat-
kârları özellikle hayvan tasvirlerinde çok başarılı
olmuşlardır. Anadolu Selçukluları cami mihrapların-
da, kubbe kasnaklarında, minarelerde ve saraylarda bol
miktarda çini kullanmıştır. Beyşehir’deki Kubadabad
Sarayı kazılarında bulunan sekiz köşeli yıldız ve haçvari figürlü
çini levhalar Anadolu Selçuklu Dönemi’nin en güzel örnekleridir (Görsel
7.9). Bu çini levhalar, sıraltına boyama ve sır üstüne madenî parıltı veren
perdah tekniği ile yapılmıştır.

Konya Alaaddin Camii ile Beyşehir Eşrefoğlu Camii’nin çini mozaik
tekniğinde yapılan mihrapları Anadolu Selçuklu çini sanatının diğer
önemli örneklerindendir (Görsel 7.10). Ayrıca Sivas’ta bulunan Keykavus
Şifahanesi’ndeki türbe, Malatya Ulu Camii, Sivas Gök Medrese
(Görsel 7.11), Konya Karatay Medresesi çinileri Selçuklu Dönemi’nde
çini sanatının ulaştığı ileri seviyeyi göstermektedir.

Görsel 7.10
Alaaddin
Camii mihrabı,
Konya

Görsel 7.11
Gök Medrese, Sivas

222