Page 225 - Sanat Tarihi -12

GELENEKSEL SANATLARIMIZ 7.
ÜNİTE

İmalathanede yapılan porselenlerin içinde padişah portresi veya tuğrasının
resmedildiği örnekler de vardır (Görsel 7.19). Yıldız Porselen Fabrikası,
1909’da II. Abdülhamit’in tahttan inmesiyle kapanmıştır.

Cumhuriyet’in ilanından 1929 yılına kadar seramik sanatı ve
endüstrisi alanında önemli bir gelişme kaydedilmemiştir. 1929’da
Sanayiinefise Mektebinde Seramik ve Türk Çiniciliği Atölyesi
kurulmuştur. Cumhuriyet ile Türk seramik sanatı yepyeni bir
döneme girmiş ve eski Anadolu medeniyetleri ile Türk-İslam
geleneğinden gelen birikimi harmanlayarak gelişimini sürdürmüştür. Görsel 7.19
Günümüzde çağdaş Türk seramik sanatı ve endüstrisi, Anadolu ve Türk Yıldız porselen ncan
kültür tarihinin birikimiyle gelişimini sürdürmektedir.

7.1.3. Minyatür Sanatı

Türk Minyatür Sanatının Tarihsel Gelişimi

Minyatür, el yazması kitaplarda metnin anlatımını kolaylaştırmak ve
kitapları süslemek amacıyla yapılan, çok renkli, ince işlenmiş, küçük
boyutlu resimlerdir. Minyatürde canlı renkler kullanılır ve derinlik yoktur.
Öndeki ve arkadaki kişiler aynı büyüklükte gösterilir. İnsanlar ve nesneler
yakınlık ve uzaklık belirtecek biçimde, perspektif kurallarına göre boyut-
landırılmaz. Işık ve gölge yoktur. Tıpkı freskler ve halılar gibi minya-
tülerde de kök boyalar kullanılmıştır. Bu nedenle eski minyatürler bugün
bile parlaklıklarını korur.

İslam topluluklarında resim yani çizgiyle tasvir sanatı yasaklanmıştır.
Bunun nedeni tasvirin günah sayılmasıdır. Kendine has özellikleriyle bu
günahın çerçevesi dışında kalan minyatür sanatı, Selçuklu ve Osmanlı
toplumlarında büyük ölçüde rağbet görmüş ve gelişmiştir. Minyatürler; Görsel 7.20
düğünleri, soylu çevrelerde sünnet düğünü şenliklerini, av, savaş, kabul Uygur minyatür örneği
töreni, kuşatmalar, kır ve su kenarı eğlencelerini, cirit oyunlarını ayrıntıları
ve çeşitli yönleriyle göstermektedir. Minyatürlere bakarak sanatkârın
içinde yaşadığı toplumun örf ve âdetlerini, bazı değer yargılarını, giyim
kuşamlarını, mimari yapılarını öğrenmek mümkündür.

İlk Türk minyatürleri, 8. yüzyıl sonlarında Hoço, Turfan, Bezeklik ve
Kızıl gibi Türk şehirlerinde Budizm ve Maniheizm dinlerinin etkisiyle
Uygurlar tarafından yapılmıştır. Doğu Türkistan’da Hoço şehri harabelerinde
bulunan 8 ve 9. yüzyıla ait Maniheist minyatürler ve duvar resimleri Türk
resminin bugüne kadar bilinen en eski örnekleridir (Görsel 7.20, 7.21). Bu
minyatürler, daha sonraki Türk minyatür sanatının kaynağını oluşturmaktadır.

Türklerin, İslamiyet’i kabulünden sonra gelişimini devam ettiren Türk Görsel 7.21
Uygur yazısı
minyatür sanatı Selçuklular tarafından geliştirilen İslam minyatürlerinin ve minyatürü
de kaynağı olmuştur. Anadolu’da minyatür sanatı 11. yüzyıldan itibaren
önce Selçuklu emirleri, sonra Osmanlı padişahlarının koruyuculuğunda
gelişmiştir.

225