Page 228 - Sanat Tarihi -12

7. GELENEKSEL SANATLARIMIZ
ÜNİTE

1579 yılında Şehnameci Seyyid Lokman ve Nakkaş Osman tarafından
hazırlanan Şemailname’de Sultan Orhan’dan, Sultan III. Murat’a kadar olan
sultanların portreleri yer alır. Nakkaş Osman’ın sultan portreleri serisi, çağdaşı
ve sonraki Türk ressamlarına model olmuş, portrelerin birçok kopyası
yapılmıştır. Yine aynı dönemde resimlenen eserler arasında Osmanlı padişah-
larının tarihini anlatan şehnameler gelmektedir. Seyyid Lokman tarafından
yazılan ve Nakkaş Osman’ın minyatürlerini yaptığı Tarih-i Sultan Süleyman
adlı eserde, Sultan Süleyman’ın saltanatının 1558-1566 yılları arasındaki
olayları anlatılmıştır. Nakkaş Osman ayrıca, Sultan III. Murat’ın oğlu Meh-
met’in 1582’de yapılan sünnet düğünü şenliklerini bütün safhalarıyla tasvirle-
diği Surname adlı bir eser hazırlamıştır. Bu şenliğin safhalarını 250 resimle
tasvir eden Nakkaş Osman, şenliği bir film şeridi gibi gözler önüne sermiştir.
Eser, Nakkaş Osman’ın özgün tasvirleriyle, Osmanlı ekonomisi, eğlencesi ve
tiyatrosu üzerine hazırlanmış eşsiz bir belgedir (Görsel 7.29).

Memlük Sultanı Berkuk tarafından yazdırılan ve Hz. Muhammed’in
hayatını destansı bir üslupla tasvir eden Siyer-i Nebi (1388) adlı eserin
Arapçadan Türkçeye kopyası 1595’te İstanbul’da tamamlanmıştır. Dinî
Görsel 7.29 kişiliği, başı çevresindeki halesi ve peçesiyle tasvir edilen Peygamberimizin
İp Cambazı minyatürü, Nakkaş Osman yaptığı savaşlar, ordu yürüyüşleri ve toplantı sahneleri 814 tasvirle gösteril-
miştir. Bu eserdeki resimlerin büyük bir kısmı Nakkaş Osman tarafından
çizilmiştir. 16. yüzyılın sonlarından itibaren devletin zayıflamasına paralel
olarak resimli kitap yazımı azalmıştır. Bunun sonucu olarak 17. yüzyılda
minyatür sanatında bir gerileme görülmektedir. Bu dönemden kalma Eğri
Fetihnamesi adlı eserdeki Nakkaş Hasan Paşa’nın dört minyatürü ve buradaki
muharebe sahneleri gerçeğe uygun olmakla birlikte kompozisyon ve renk
bakımından oldukça zayıftır.

18. yüzyılda Avrupa’nın Osmanlı toplumu ve sanatı üzerindeki etkisi en
iyi Nakkaş Levni’nin eserlerinde görülür. Onun doğa ayrıntılarına ve figürlere
boyut kazandırması, boyamada tonlamalara yer vermesi Batı resmine
yaklaşan adımlardır. Levni’nin başyapıtı Sultan III.Ahmet’in şehzadelerinin
sünnet düğünü şenliklerini yazan Vehbi’nin eseri Surname’deki resimlerdir.
1720’de yapılan şenlikleri 137 resimle tasvir eden Levni, başkent halkının
eğlence dünyasını gözler önüne sermektedir.

Levni’nin yaptığı Silsilename adlı eser ise, Sultan III. Ahmet’e kadar olan
Osmanlı padişahlarının portrelerini içermektedir. Levni burada sultanları
bağdaş kurmuş otururken betimlemiştir (Görsel 7.30). Levni ayrıca toplumun
çeşitli kesiminden kadın ve erkeklerle müzisyen hanımları da tasvir etmiştir.

19. yüzyılın ilk yarısından itibaren resimli el yazma eser yerine çoğunluk-
la sefaretname ve seyahatname türünde eserler yazılmıştır. Bu eserlerde genel-
likle portreler ve sulu boya tekniğinde yapılmış kent tasvirleri yer almaktadır.
Bu dönemde çizilmiş olan ve III. Selim’i, veziri Koca Yusuf Paşa ile birlikte
Görsel 7.30
Osman Gazi, Levni gösteren çalışma minyatür özelliğini tamamen kaybetmiş, perspektifli Batı
resmi özelliği göstermektedir. 19. yüzyıldan itibaren Osmanlı resim sanatında-
ki gelişme, Avrupa resmine paralel olarak devam etmiştir.

228