Page 230 - Sanat Tarihi -12

7. GELENEKSEL SANATLARIMIZ
ÜNİTE

17. yüzyılda yaşamış olan Hafız Osman, etkilendiği Şeyh Hamdullah’ın
ekolünü en ileri düzeye ulaştırmıştır. Hattatların piri olarak bilinen sanatçı
Türk zevk ve üslubunu dünyaya tanıtmıştır. 25’ten fazla Mushaf (Kur’an)
yazdığı bilinmektedir (Görsel 7.34). Usta-çırak öğretimi ile yeni nesillere
aktarılarak günümüze kadar gelen hat sanatı; levhalar, el yazması kitaplar,
fermanlar, diplomalar, cami duvarları, halılar ve mezar taşlarında
kullanıldığı gibi kutu, vazo, tabak vb. gündelik eşyalarda da kullanılmaktadır.

Osmanlı Dönemi’ndeki diğer ünlü Türk hattatlar; Mustafa Râkım
Görsel 7.34 Efendi (1757-1826), Mahmut Celaleddin (d.?-1829), Mustafa İzzet Efendi
Sülüs hat örneği, Hafız Osman
(1801-1876), Mehmed Şevki Efendi (1829-1887) ve 20. yüzyılda Kamil
Akdik’tir (1861-1941) (Görsel 7.35, 7.36).

Görsel 7.35
Görsel 7.36
Hat sanatıyla Celî sülüs levha, Mustafa İzzet Efendi
papağan,
Mustafa
Râkım Efendi Türk Tezhip Sanatının Tarihsel Gelişimi

Kur’an-ı Kerim ve divan gibi el yazması değerli kitapları bezeme
sanatına tezhip denir. Tezhip sanatçılarına müzehhib denir. Kur’an-ı
Kerim başta olmak üzere özellikle önemli kişilere sunulacak veya onların
özel kütüphanelerine konulacak kitaplar ve diğer kıymetli eserlerin çoğu
tezhiple süslenmiştir. Tezhip sanatı, Orta Asya’da Uygurlar Dönemi’nde
ortaya çıkmış, Anadolu’ya Selçuklular tarafından getirilmiştir. Türk tezhibinde
Hatayî, Rumî, Şükufe olmak üzere üç tarz bezeme görülür (Görsel 7.37).

1. Hatayî Tarzı Bezeme: Orta Asya’da geliştirilmiştir. Çin motiflerine
benzeyen üsluplaşmış yaprak ve çiçek motiflerinden oluşur.
2. Rumî Tarzı Bezeme: Anadolu Selçukluları tarafından kullanılıp geliş-
tirilmiştir. Hayvan motiflerinin üsluplaştırılması ile kıvrımlar ve
birbirinin içine girmiş dallardan oluşan bezemelerdir.
Görsel 7.37 3. Şükufe Tarzı Bezeme: 12. yüzyıldan sonra gelişmiş, çiçekleri gerçek
Mücevher kutusu, Fikri Güneş görünüşlerine uygun bir biçimde işleyen tezhip tarzıdır.

230