Page 229 - Sanat Tarihi -12

GELENEKSEL SANATLARIMIZ 7.
ÜNİTE

7.1.4. Hat, Tezhip ve Ebru Sanatı

Türk Hat Sanatının Tarihsel Gelişimi

Arap harfleriyle yazılan uyum ve güzelliğin ön planda olduğu güzel yazı
sanatına hat, sanatçılarına da hattat denir (Görsel 7.31). İslam uygarlığında
yazıya verilen değer, hat sanatının gelişimini sağlamıştır. Yazıya estetik bir
biçim vermek isteyen hat sanatçıları belli kurallar çerçevesinde kûfi, nesih ve
sülüs gibi yazı türleri oluşturmuşlardır. Yazı türleri, harflerin boyutu, şekli,
aralığı, birleşik veya ayrı yazılması vb. özellikleriyle birbirlerinden ayrılır.

Selçuklu Dönemi Hat Sanatı

13. yüzyılda yaşayan Amasyalı Yâkût-ı Mustasımî ilk büyük Türk
hattatı olarak kabul edilmektedir. Mustasımî düz uçla yazılan ve Anado-
lu’da en çok kullanılan yazı türleri olan nesih ve sülüs yazı şeklini kalemin
ucunu eğri keserek altı değişik biçimde yazmıştır. Mustasımî’nin yetiştir-
diği hattatlar bütün İslam ülkelerinde hat sanatının gelişmesine katkıda
bulunmuştur. Altı değişik yazı, daha sonraki yüzyıllarda geliştirilerek 160
çeşide ulaşan yazılara kaynaklık etmiştir. Bütün bu özellikleriyle Yâkût-ı
Mustasımî Türk hat sanatının Osmanlılar Dönemi’ndeki gelişimini hazırlayan Görsel 7.31
kişi olarak kabul edilmektedir. Hat sanatıyla semazen

Osmanlı Dönemi Hat Sanatı

Osmanlı hat ekolünün kurucusu Amasya’da doğan Şeyh Hamdullah’tır.
13. yüzyılın ikinci yarısından itibaren devam etmekte olan altı çeşit yazı
ekolünün estetik anlayışına ilaveler yaparak yenilikler getiren Şeyh Hamdullah,
47 tane Kur’an-ı Kerim, yüzlerce En’am ve Kur’an cüzü yazmıştır. İstanbul
Bayezid Camii, İstanbul Davutpaşa Camii, İstanbul Sultan Ahmet Camii ve
Firuzağa Camii kitabeleri onun hat tekniği ile yazılmıştır (Görsel 7.32).

Görsel 7.32
İstanbul Davutpaşa Camii kitabesi, Şeyh Hamdullah
Ahmed Karahisarî ise Yâkût-ı Mustasımî’nin ekolünü yaşatan ve
geliştiren büyük bir sanatkârdır. Eserleri arasında Kanuni Sultan Süleyman Görsel 7.33
için yazdığı şaheser, unvanına layık Kur’an ile Türk ve İslam Eserleri Mü- En’am’ı Şerif sayfası, Ahmet Karahisari
zesindeki büyük boy En’am’ı Şerif sayılabilir (Görsel 7.33).

229