Page 22 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

2. ÜNİTE Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler

Okuma Parçası

Aşağıdaki metinleri okuyarak soruları cevaplayınız.

TOPLUMSAL STATÜ VE
ROL BİZİ NASIL ETKİLER?
Bizler aynı anda çok sayıda statüye birden sahibiz, bir Statüler sosyolojik açıdan çok önemlidir. Çünkü
üniversite profesörüyüm ama aynı zamanda erkek evlat, statüler; birtakım hakları, istenen ya da beklenen görev-
dayı, baba, kardeş, arkadaş, tantuni tutkunu, yüzücü, leri, sorumlulukları ve yapılması gereken davranışları
koşucu, ev sahibi ve yazar konumundayım. Benim davra- da beraberinde getirir. Bu beklentiler roller olarak
nışlarım büyük ölçüde, o an içinde bulunduğum en tanımlanır. Örneğin profesörlük rolü; öğrencilere öğret-
belirgin statüm tarafımdan şekillendirilir (Görsel 2.22). meyi, onların sorularını cevaplandırmayı, tarafsız
Ben yürüyüş yaparken profesörlük statüm fazla bir anlam olmayı, düzenli ve temiz giyinmeyi gerektirir. Beklen-
ifade etmez. Fakat final sınavlarını yapmam gereken tilere ters düşen bir davranış, şaşkınlık ya da şüphe ile
zamanda işi gücü bırakıp maraton yarışlarına katılmaya karşılanır. Benim ders yaptığım sınıfa atlet ve şortla
kalkarsam bu işin içinde bir sorun var demektir. gitmem, bir hoca olarak imajıma zarar verir ve öğret-
menlik yeterliliğim konusunda kuşku uyandırır. Delir-
diğimi düşüneceklerini ise hatırlatmaya bile gerek yok.

İnsanlar davranışlarını, kendi rolleri ve karşımdaki-
lerin rolleri ile etkileşim hâlinde sergiler. Doktorlar
hastalarından, işverenler çalışanlarından, satıcılar
müşterilerinden belirli bir şekilde davranmalarını
bekler. Her durumda da bireylerin eylemleri (davranış-
ları), içinde bulundukları statülerinin gerektirdiği rol
sorumlulukları ve yükümlülüklerine bağlı olarak şekil-
lenir. Hepimizin de bildiği gibi sevgililerin birbirlerine
davranışları ile karı kocanın birbirlerine karşı davranış-
ları son derece farklıdır. Ana baba ile çocuklar arasın-
daki ilişkilerde de her iki taraf haklara ve yerine
getirmekle yükümlü oldukları görev ve sorumluluklara
sahiptir. Ebeveynler, çocuklarının yeme içme, barınma,
giyinme gibi temel hayati ihtiyaçlarını karşılamakla
yükümlüdür. Ailelerin, çocuklarının bu temel ihtiyaçla-
rını karşılamaması, onların çocuklarını ihmal veya
istismar suçu ile suçlanmasına sebebiyet verebilir.
Buna karşılık çocuklardan da ana babasının isteklerini
yerine getirmesi beklenir. Bu durumlar, yalnızca insan-
ların öteki bireylerle ilişkilerinden kaynaklanan bir
görev değil işgal ettikleri konumlarına bağlı bir zorun-
luluktur.
Görsel 2.22: İnsanların davranışlarını içinde bulundukları
statüleri belirler. (David M. Newman, Sosyoloji, 15-16. sayfalardan düzenlenerek alınmıştır.)
1. Statülerin toplumsal açıdan önemi nedir? Görüşlerinizi belirtiniz.
2. Statüler ile roller arasındaki ilişki hakkında neler söyleyebilirsiniz?
3. Statülerimize uygun davranışlara örnekler veriniz.

Yorumlayınız

Aşağıdaki metni okuyarak soruyu cevaplayınız.
BİR STATÜ GÖSTERGESİ OLARAK AKILLI TELEFON ALGISI

Dünyada ve Türkiye'de mobil medya uygulamalarına paralel olarak akıllı telefon kullanımı da hızla artmaktadır.
Akıllı telefonların Türkiye'de özellikle genç kullanıcılar arasındaki yaygınlığına rağmen ürünlerin algılanması farklıla-
şabilmektedir. Günümüzde dijital çağın yeni statü sembollerinden biri olma özelliğiyle diğer markalardan farklılaşan
akıllı telefonlar gençlik tarafından bir statü göstergesi olarak algılanmaktadır.
www.josc.selcuk.edu.tr

Kullandığımız cep telefonu ile statümüz arasında bir ilişki olabilir mi? Neden?

76