Page 26 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

2. ÜNİTE Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler

Okuma Parçası

Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.

ANAHTAR STATÜ VE ANAHTAR ROL
Hayat, büyük bir takım oyununda aldığımız rolün yaşadığı hayat oyununda bana biçilen ilk rol ailemin en
yerine getirildiği sahne gibidir. Bizler de bu oyun büyük çocuğu olmamdı. Küçük yaşta abla olmanın verdi-
içinde aldığımız rolü sahnelerken pek çok kişi ile takım ği heyecan, ailemin kıskançlığımın önüne geçmek için
oluşturuyoruz, zaman zaman da kendi içimize dönüyo- sorumluluk verme isteği ve benim de bu rol için dünden
ruz. İçinde bulunduğumuz takımlarda bize düşen rol razı oluşum bugünlerin “İlknur Abla”sının temellerini
nedir? Kimi takımlarda rolümüz bellidir: Annemizin, attı. Çocukluk yıllarında evcilik oynarsak ailenin annesi,
babamızın çocuğu, okulumuzun öğrencisi, iş yerimizin okulculuk oynarsak sınıfın öğretmeni, şirketçilik oynar-
çalışanı… Bir de bunun dışında seçtiğimiz veya seçildi- sak şirketin patronu olma isteğim, eğer isteğime karşı
ğimiz roller var. Evin yaramazı, uslusu, okulun çalışkan çıkan olursa oynamayacağımı ifade etmem de daha
öğrencisi, iş yerinin işkoliği gibi. sonraki çalışmalarımın temeli oldu. Zamanla ben bir şey
demeden oyundaki doğal lider oldum. Konu tartışılmı-
Bir futbol takımında kaleci mi, golcü mü olacağımı- yordu bile… Ardından okul yılları. Bu kez de sınıf
za bazen biz karar veririz, çoğu zaman da antrenörümüz başkanlığı için aday olmasam bile önerilen olmaya başla-
bizi yönlendirir. Küçük yaşlarda kendi beceri ve dım. İlk yıllar kendi isteğimle seçildim, ardından olmam
yeteneklerinin farkında olmayanlar doğal olarak başka- gerektiği düşünüldüğünden… Daha sonra da seçilmemek
ları tarafından yönlendirilir. Kendi yeteneklerimizi için çabalar harcadım çünkü daha önemli işlerim vardı.
göremediğimiz için antrenör bizi yönlendirir. Hepimizin (İlknur Çolak, www.milliyet.com.tr, 01.02.2009)
1. İlknur Hanım’ın içinde bulunduğu gruplarda değişik zaman ve koşullarda üstlendiği anahtar statü ve
rolleri belirtiniz.
2. Günlük yaşantınızda toplumsal rollerinizin çatıştığı oldu mu? Görüşlerinizi paylaşınız.

Okuma Parçası

Aşağıdaki metni okuyarak soruyu cevaplayınız.

ROL ÇATIŞMASI
İnsanlar yaşamlarında erkek veya kız çocuğu,
yetişkin, öğrenci, ebeveyn, arkadaş, fabrika işçisi, polis
memuru veya öğretmen gibi çok sayıda farklı roller
Öğretmenim! üstlenir. Bu rollerdeki insanların belirli davranışlar
sergilemesi toplum tarafından istenir. Örneğin polis
memurlarının davranış kalıplarının yasalara ve sosyal
kurallarla uygun olması beklenir. Öğretmenlerden de
benzer davranış kalıplarını sergilemelerinin yanında
öğrencilere örnek olmaları beklenir. Öğretmenlerin
sosyal açıdan kabul edilebilir, uygun davranış biçim-
lerini öğrencilere göstermeleri gerekir. Rolleri belirleyen
kurallar, genelde ihlal edilinceye kadar pek net değildir.
Fakat bir polis memuru hırsızlık yaptığı zaman bu kural-
ların ve davranış beklentilerinin neler olduğu netleşir
(Görsel 2.25).
Anne!
Bir kişi aynı zaman dilimi içerisinde pek çok rol
oynayabilir. Örneğin bir kadın; anne, işçi, kız kardeş ve eş
rollerini aynı anda oynayabilir. Bu durum, rol çatışmasına
yol açabilir. Çünkü iki veya daha fazla sayıda rolün aynı
zamanda başarılı bir şekilde sergilenmek istenmesi
rollerin birbiriyle çatışmasına neden olabilir. Örneğin
bazı kadınların tecrübe ettiği tam zamanlı işçi rolüyle
anne rolünün çatışması gibi.

Görsel 2.25: Sınıfta görevli öğretmenin aynı zamanda (Ken Brown, Sosyoloji, s. 27-28)
anne rolü de vardır.

1. Sizinde rol çatışması yaşadığınız durumları listeleyiniz. Sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.
2. Görselden hareketle rol çatışmasını yaşayan kimdir? Belirtiniz.

80