Page 42 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

2. ÜNİTE Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler

Okuma Parçası

Aşağıdaki metni okuyarak soruyu cevaplayınız.

TOPLUMSAL NORMLAR VE DEĞERLER Sosyal normlar, fertlerin davranışlarının başkaları
Fertler toplumda tek başına bir ağaç gibi bulunmaz. tarafından nasıl değerlendirileceğinin rehberidir, fertlerin
Onlar aralarında bir davranış ağı oluştururlar. Bu davranış davranışlarının tasvip edilip edilmeyeceğini ortaya koyar.
ağının bütününe sosyal davranış alanı adı verilir. Fert için Özetle normlar, toplum üyelerini belirli olaylar karşısında
toplum hayatı zaruri olduğu kadar toplumun oluşması için belirli tarzda davranmaya zorlayan kurallardır.
fertler arasında kalıplaşmış (tipleşmiş, modelleşmiş)
davranış örneklerinin bulunması gerekir. Bu anlamda her Fertler, toplumun sosyokültürel normlarına uyarak bir
davranış, kural içeren (normatif) davranış değildir. Mesela davranış bütünlüğü elde ederler. Toplumların birtakım
bir deprem paniğinde bir davranış benzerliği ve birlikteliği asli ihtiyaçlar etrafında geliştirdikleri değerler ve norm
olmasına rağmen bu durum belli bir normu içermez. sistemlerine “kurum” adı verilir. Böylece din, eğitim,
aile, ekonomi, politika kurumları birer normlar sistemi
Bir davranışın norm hâline gelebilmesi için fertler olarak toplumun yapılarını oluştururlar. Normların
arasında ortaklaşa uyulan bir davranış olması, davranışa temelinde değer yargıları bulunur. Ancak her değer yargı-
bir değer atfedilmesi, davranışa uyulmadığı takdirde o sının norm oluşturması söz konusu değildir. Normlar
davranışla ilgili bir yaptırım gücünün ortaklaşa kabul değer yargılarının bir açıklaması olarak ortaya çıkarlar.
edilmesi gerekir. Bu anlamda sosyal normlar, belirli bir Bu nedenle her normda bir değer yargısı vardır fakat her
grupta veya toplumda standartlaşmış yol gösterici ve değer yargısı norm değildir.
idare edici davranış şekilleridir. (www.sosyolojisi.com)
Toplumsal değerlerin toplumsal normlara etkisi ve toplumsal düzenle ilişkisi hakkında neler söyleyebi-
lirsiniz?

Yorumlayınız

Aşağıda verilen kavramları tanımlara karşılık gelebilecek biçimde boş bırakılan yerlere yazınız.

Gelenekler Görenekler Âdetler Örfler (töreler) Toplumsal norm Toplumsal değer

Çok uzun süre geçerli olan âdetlerin, toplumu diğer toplumlardan ayıran temel
bir özellik hâline gelmesiyle ortaya çıkan, geçmişten günümüze kadar geldiği için
saygı duyulan ve kuşaktan kuşağa aktarılan toplumsal norma denir.

Bireylerin birbirlerinden görerek yaptıkları, tekrarlar sonucunda oluşan ve yaptı-
rım gücü oldukça zayıf olan tutum ve davranış örnekleridir.

Göreneklerin yaygınlaşması ve kalıcı davranışlara dönüşmesi ile oluşan toplum-
sal normlardır.

Bireyin yaşamında kendini uymaya zorunlu hissettiği, bazen yasalardan da etkili
olan kurallardır.

Toplumsal değerlerden farklı olan, toplum içinde bireylerin nasıl davranması
gerektiğini gösteren ve yaptırım gücü taşıyan kurallar sistemine verilen addır.

Bir toplumda ya da toplumsal grupta bireylerin olumlu tepki gösterdiği düşünce,
kural, uygulama biçimleri ve nesnelere denir.

96