Page 38 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

2. ÜNİTE Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler

Okuma Parçası

Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.

BARANA
Toplumsal yaşam içerisinde bireyin bireyle ve bireyin
toplumla ilişkilerini düzenleyen, yasa olarak adlandırdı-
ğımız yazılı kurallar dışında birtakım yazısız kurallar da
vardır. Bu sosyal kurallar belli görevleri üstlenerek
toplumsal işleyişin kolaylaşmasına ve sağlıklı bir şekilde
sürdürülmesine yardımcı olur. Anadolu’da sosyal
dayanışmayı, kaynaşmayı, birlikteliği sağlayan birçok
grup ve örgüt vardır. Bunların adları yörelerine göre
değişik de olsa işleyişleri ve işlevleri birbirine çok benzer.

Dursunbey’de yapılan barana sohbetleri ile Ahilerin
teşkilatı arasındaki benzerlikler, ulusal göreneklerin halkın
ruhunda ne kadar derin ve silinmez izler bıraktığını göste-
ren folklor varlıklarındandır. Bu benzerlik de Dursunbey
Baranası’nın eski Türk geleneklerinin devamı olduğunu
göstermektedir. İnsanların dayanışma, yardımlaşma,
eğlenme, hoşça vakit geçirme gibi amaçlarla bir araya
geldiği sohbet toplantılarının yapıldığı yere konak denir.
On altı ile yirmi iki kişiden oluşan gruba da barana denir.
Barana sohbetlerinde üç yönetici bulunur:
Baranabaşı, Baranabaşı yardımcısı ve Barana çavuşu.
Barananın tüm sorumluluğu, yönetimi, başarısı ve
başarısızlığı bir dönem boyunca bu üç kişiye aittir.
Baranabaşı deneyimli, genellikle yaşlı, tarafsız, birleştiri- Görsel 2.39: Barana oyunu
ci olmalı, sağlıklı karar verebilmelidir.
Barana bir yardımlaşma ve dayanışma örgütü olduğu
Kararları tartışılmaz kabul edilip liderliğine inanılır, gibi eğitim kurumu olma niteliğini de taşımaktadır.
güvenilir. Suç işleyen ona bildirilir. Yargılamayı o Barana sadece topluluk içinde değil, toplumsal yaşamda
yönetir. Verilen cezayı o açıklar. Toplanma ve dağılma da disiplini sağlar. Çok sağlıklı işleyen otokontrol meka-
kararını o verir. Dedikleri yasa gibi kabul edilir. Kendisi- nizması ile denetim sağlar.
ne saygıda kusur edilmez. (www.balikesirdursunbey.com)
1. Barana geleneğinin toplumsal yaşamda üstlendiği işlevler hakkında neler söyleyebilirsiniz?
2. Barana geleneği gibi toplumsal düzeni sağlamada etkili olan bildiğiniz başka yazısız kurallar var mıdır?
Sınıfta paylaşınız.

Okuma Parçası

Aşağıdaki metni okuyarak soruyu cevaplayınız.

GÖRGÜ KURALLARI
Sosyal hayatta bireylerin bir grup içinde ya da aynı Görgü kuralları uluslararası ilişkilerde ve devlet
sosyal çevreye mensup kişilerin günlük yaşamlarında protokolünde önemli rol oynasa da bu kuralların bütün bir
ne şekilde davranmaları gerektiğini gösteren görgü toplumsal hayatın ve sosyal ilişkilerin düzenlenmesinde
kuralları, insanların belli olaylar karşısında hep aynı yetersiz kalacağı açıktır. Zira bu kurallara aykırı davran-
şekilde davranmaları neticesinde oluşur. Görgü kuralla- manın yaptırımı da manevi niteliktedir.
rının toplum hayatındaki temel faydası, aynı kurallara
uyan insanlar arasında daha yakın ve sağlıklı ilişkilerin Görgü kurallarına riayet etmeyen kişi, nihayet toplum
kurulmasını sağlamasıdır. Görgülü insanlardan oluşan tarafından “görgüsüz, saygısız, kaba, nezaketsiz” şeklin-
bir toplulukta sosyal ilişkiler daha yumuşak, daha zarif de nitelendirilmesi ve kınanması dışında bir müeyyide ile
ve rahattır. Herkesin birbirine nezaket çerçevesinde karşılaşmaz. Bazen böyle nitelendirilme endişesi insanla-
davranması, dostların birbirini selamlaması, tanıdıkla- rı görgü kurallarına uymaya zorlayabilirse de devlet
rın sevinç ve üzüntülerinin paylaşılması, insanlar otoritesinin harekete geçirilmesi gibi maddi bir tepki söz
arasında sevgi ve saygıyı çoğaltır ve toplumsal bağları konusu değildir.
güçlendirir. (www.atauzem.atauni.edu.tr)
Görgü kurallarının toplumsal yaşama olumlu ve olumsuz etkileri nelerdir? Görüşlerinizi paylaşınız.

92