Page 34 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

2. ÜNİTE Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler

Toplumsal Norm Türleri

HAZIRLIK SORULARI

Trafik kurallarına uymayan sürücülerle toplu taşıma araçlarında yaşlılara yer vermeyen gençler aynı
türden yaptırımlarla mı karşılaşır? Neden?

KAVRAMLARIMIZ
Yazılı Normlar, Yazılı Olmayan Normlar

NORM TÜRLERİ

YAZILI (RESMÎ) NORMLAR YAZILI OLMAYAN NORMLAR

Toplumdaki üyelerin tamamının uyması zorunlu olan, Toplumun, kişisel ve toplumsal davranışlar konusunda
devletin yetkili organlarınca düzenlenen kanun, tüzük, yönet- getirdiği değer yargıları yazılı olmayan kuralları oluşturur.
melik gibi yazılı hukuk kurallarıdır. Yaptırımı güçlü olan bu Toplumsal yaşamda bireysel ve toplumsal ilişkilerin düzenlen-
kurallar hem devletin varlığını sürdürmesini hem de toplum- mesi amacıyla ortaya çıkmıştır. Yazılı olmayan normların
sal düzenin devamını sağlar. yaptırımı toplum tarafından ödüllendirme ve cezalandırma
şeklindedir. Ödüllendirme beğenme, takdir etme şeklindeyken
Hukuk Kuralları: Yaptırım gücü yüksek olan yazılı cezalandırma ise ayıplama, kınama, dışlama şeklinde olur.
normlardır. Toplum üyelerinin haklarını ve hukuki ödevlerini Ahlaki kurallar, görgü kuralları, gelenekler, âdetler, görenekler
gösteren, devletçe belirlenen yazılı kurallardır. Bu kurallar, ve örfler belli başlı yazılı olmayan toplumsal normlardır.
hem kişiler arası hem de kişilerle devlet arasındaki ilişkileri
düzenleyen, uygulaması devlet tarafından yapılan ve güvence Din Kuralları: Din; Tanrı’ya, doğaüstü güçlere, çeşitli
altına alınan, hiyerarşik bir sisteme dayanır. kutsal varlıklara inanmayı ve tapınmayı sistemleştiren toplumsal
bir kurumdur. Fransızcadaki, din karşılığı kullanılan religion,
Biliyor muydunuz? Latince “religare”den gelir ve “bağ, bağ kurmak” anlamların-
dadır. Bu anlamda din “insanlar arası kurulan bağ” demektir.
Din, ilahi ve kutsal inançlar ve pratik yaşayışlar yani ibadetler
sistemidir. Bu inançlar ve ibadetler sistemi manevi bir birlik,
MADDE 67 bir cemaat, bir topluluk meydana getirir. Din kutsal kabul
edilen öğretiler sistemidir. Özellikle ilahi veya semavi din
Vatandaşların, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak nitelendirilen dinlerin öğretisi yaratıcıdan (Allah
olarak, seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir C.C.) gelen vahiylerden oluşur. Mesajları insanlara ileten
siyasî parti içinde siyasî faaliyette bulunma ve halk peygamberlerin söz ve yaşantıları bu dinlerin ayrıntılarını
oylamasına katılma hakkına sahip olduğunu, seçim- tamamlayan ve insanların yaşam pratiklerini oluşturan
ler ve halk oylamasının serbest, eşit, gizli, tek derece- temel unsurlardır. Örneğin İslam dini- nin temel normları
li, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, Kur’an-ı Kerim (ayetler), hadisler ve sünnetten oluşur. Dini
yargı yönetim ve denetimi altında yapıldığını, on normlar bazı devletlerde aynı zamanda hukuki norm niteli-
sekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşının seçme ve ğindedir.
halk oylamasına katılma haklarına sahip olduğunu,
silah altında bulunan er ve erbaşlar ile askerî öğrenci- Ahlaki Kurallar: Toplum düzenini sağlayan iyi, kötü
ler, taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz gibi ahlaki niteliklerin oluşturduğu, belirli bir devirde belirli
kurumlarında bulunan hükümlülerin oy kullanamadı- bir insan topluluğu tarafından benimsenmiş olan davranış
ğını biliyor muydunuz? kurallarıdır. Ahlak kuralları, toplumsal barışı sağlama,
toplumsal dayanışmayı güçlendirme işlevi görür. Ahlak
www.tbmm.gov.tr
kuralları toplumun dağılmasını, bölünmesini önler. Ahlaka
sosyal ilişkilerde bir düzen ögesi olma gücünü veren temel
etken, ahlak kurallarının inandırıcı niteliğidir. Bu inandırıcı
nitelik, gücünü düşünce alanında geliştiren özgürlük, sorum-
luluk, vicdan, insana saygı, fedakârlık, sosyal dayanışma
gibi ilke ve kavramlardan almaktadır.

88