Page 36 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

2. ÜNİTE Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler

Yazılı Olmayan Toplumsal Kurallar ve Düzen

HAZIRLIK SORULARI

Yazılı olmayan kuralların toplumsal düzeni sağlamadaki rolü ile ilgili düşüncelerinizi paylaşınız.

KAVRAMLARIMIZ
Yazılı Olmayan Kurallar, Düzen

YAZILI OLMAYAN KURALLAR VE ÖNEMİ

Toplumsal normlar, bireylerin toplumsal hayatta neleri ve daha çok mutlu olacakları açıktır. Dolayısıyla insanların,
yapıp neleri yapmayacağını belirler. Gayri resmî olarak tanım- toplum hayatını düzenleyen belirli kuralları öğrenmeleri ve
ladığımız normlar günlük hayatta karşımıza çıkar. Yazılı olma- bunları davranış hâline getirmeleri hayatın bir gereğidir.
yan normlar, toplumun içinde zamanla oluşan, insanların
birbirlerini rahatsız etmemelerini, birbirlerine saygılı davran- Toplum hayatında insan ilişkileri önemli bir yer tutar. Bu
malarını sağlayan toplumsal kurallardır. ilişkiler belli kurallara dayanır. Bu kuralların bir kısmı hukuka,
bir kısmı örf ve âdetlere bir kısmı da inançlara dayalıdır.
Toplumda bireyler arasındaki ilişkilerin düzenlenmesinden Toplum hayatını düzenleyen bu kurallara uymak, insan ilişki-
doğan töre, âdet, gelenek görenekler, ahlak kuralları ve görgü lerini geliştirir ve kişilerin mutlu olmasını sağlar.
kuralları yazılı olmayan normlardandır.

Yazılı olmayan normlar, bir kimsenin belli bir olayda nasıl
davranması gerektiğini gösterir. Yazılı olmayan normlar,
zamanla insanda bir birikim oluşturur ve bu birikim sosyal
yaşantısında insana pek çok kapıyı açar. Bir toplantıda konu-
şurken, bir davette yemek yerken veya bir törene katılırken
olması gereken davranış biçimlerini belirler. Yazılı olmayan
normlar, toplumdan topluma farklılık gösterebilir ya da aynı
toplumda zamanla farklı yorumlanabilir (Görsel 2.37).

Yazılı olmayan normlar; toplumların inanç, eğitim,
ekonomik güç, teknolojik seviye, örf, âdet ve geleneksel
Görsel 2.37: Yazılı olmayan kurallar kültürlere göre farklılık gösterir.
kültürüne göre farklılıklar gösterir. Örneğin Yunanca aslı
“drakhoma” olan drahoma, Avrupa ülkelerinde kız tarafının Kurallara aykırı davranışlar kişileri mutsuz kılar, gideril-
damada götürdüğü mal ya da para anlamında kullanılan bir mesi güç olan durumların meydana gelmesine neden olur.
sözcüktür. Ayrıca Yahudiler arasında da görülen bir töredir.
Drahomanın söz konusu olduğu yerde kız tarafı, evlenecek İnsan davranışları, hukuk kurallarına aykırı olursa “hata
erkeğe ailenin durumuna göre bir miktar para ya da mal verir. veya suç”, örf ve âdetlere aykırı olursa “ayıp”, inançlara aykırı
Damat, bu parayı genellikle ticaret için, serbest hayata olursa “günah” şeklinde değerlendirilir.
atılmak bakımından sermaye yapar. Avusturya’da drahoma
medeni kanunla zorunlu tutulmuştur. İsviçre ve Almanya’da Genel görgü kurallarına uyma zorunluluğu yoktur. Huku-
aynı durum söz konusu değildir. Türkiye’deki “çeyiz” âdeti ken suç sayılmamaktadır. Ancak toplumda görgü kurallarına
drahomaya benzer. uymayanlar cahil, bencil, kaba, saygısız gibi sıfatlarla tanım-
lanmakta ve kınanmaktadır.
Yazılı olmayan kurallar bireyleri benzer davranışlar yapma-
ya ve topluma uyum göstermeye zorlar. Kurallara uymamanın Kısacası yazılı olmayan kurallar toplumsal düzenin
hukuki yaptırımı yoktur. Buna karşın kurallara uymayan kişi sağlanmasına yardımcı olur, bireylere yol gösterir, doğru ve
toplum içinde ayıplanır veya kişilerin alay konusu olabilir. yanlışı, olumlu ve olumsuzu belirlemeye yardımcı olur. Her
toplumda nasıl yemek yenileceğinden belirli yerlerde nasıl
İnsanlar birlikte yaşamak zorundadır. Her oyunun bir kuralı oturulacağına kadar bireylerin tüm tutum ve davranışlarını
olduğu gibi birlikte yaşamanın da belirli kuralları vardır. Kural- belirleyen yazılı olmayan kurallar toplumsal düzeni sağlamada
lara uyan insanların, ihtiyaçlarını daha kolay temin edecekleri çok önemli bir işlev görmektedir.

90