Page 33 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler 2. ÜNİTE

Okuma Parçası

Aşağıdaki metni okuyarak soruyu cevaplayınız.
TOPLUMSAL DÜZEN VE NORMLAR
Normlar, kültür tarafından belirlenmiş davranış kural-
ları olarak tanımlanabilir. Normlar bireylerin neyi nasıl
yapacaklarını ve değerleri nasıl uygulayacaklarını belirler.
Grup, bireylere organizasyonlarda ya da kurum içinde
rollerinin gereği olan doğru ve yapılması gereken davranış-
ları söyler. Oturma odamızdan yatak odamıza, iş yerimiz-
den okuldaki sınıfımıza kadar birçok yerde kullandığımız
irili ufaklı binlerce norm bizlere rehberlik eder. Bu realite-
den hareketle normların toplumsal düzenin yapı taşları
olduğu kolayca söylenebilir. Normlar, öteki insanlarla olan
ilişkilerimizde tahminde bulunmamızı kolaylaştırır. Ameri-
ka’da bir insan öteki insana el uzattığında karşıdaki insan
da elini uzatıp tokalaşması gerektiğini anlar. Bazı toplum-
larda içten bir el sıkışma bir hakaret olarak yorumlanabilir.
Örneğin Uzak Doğu ülkesi Tayland’da insanlar, vücutla-
rının önünde ellerini avuç içlerine yerleştirip başlarını biraz
öne eğerek birbirlerini selamlarlar. Bu selamlaşma katı
kurallarla yönetilir. Birinin elini yerleştirmede küçük bir
farklılık onun toplumsal konumunu gösterir. Üstteki el o
bireyin daha yüksek statüde olduğuna işaret eder. Böylesi
normlar, öteki insanlarla birlikte hayatın daha uyum içinde
sürdürmesine zemin hazırlar (Görsel 2.34).
Görsel 2.34: Tayland’da wai selamı
(David M. Newman, Sosyoloji, s.20)
Toplumsal kurallar neden gereklidir? Açıklayınız.

Okuma Parçası

Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.
NORMLARA UYMAK
Normlar doğru ve yanlış davranışlara dayanak olur. İnsanların değerlendirilmesinde bir ölçüt olarak norm-
Böylece insanlar “Nerede, ne zaman, kime, nasıl ların kullanılması uygun görülmemektedir. Toplumlarda
davranılmalı?” sorularına yanıt bulurlar. Basit olduğu bazı normlar ortaktır. Bunlara evlenirken düğün yapmayı,
için yemek yeme eylemini ele alalım. Nerede istersek, aile şeklinde yaşamayı, büyüklere saygılı davranmayı
ne istersek ve ne zaman istersek yemek yiyebilir örnek verebiliriz.
miyiz? Hayır. Bizim için “Neler iyidir, ne sıklıkla, ne (Doç.Dr. Fidan Korkut, www.yunus.hacettepe.edu.tr)
kadar, nasıl ve nerede yenmelidir?” gibi sorulara yanıt
olan kurallar vardır. Futbol maçı ya da rock konseri
sırasında bir şeyler yiyip içersiniz ama camide ya da
senfonik orkestra konserinde yiyip içemezsiniz
(Görsel 2.35). Hatta öğünlerde nelerin yeneceği, bir
konuk geldiğinde nelerin ikram edilmesi gerektiği
bile belli kurallara bağlıdır. Sosyalleşme sırasında
bunları öğreniriz.

Diğer toplumların normları bize garip, gereksiz
gelebilir. Ancak yetişkinler, içinde büyüdükleri,
sosyalleştikleri toplumun normlarının gereksiz
olduğunu nadiren düşünürler. Küçük bir toplulukta
normlar ile ilgili fazla sorun çıkmaz. Ancak büyük ve
karmaşık toplumlarda farklı gruplar arasında doğru ve
uygun davranışın ne olduğuna ilişkin ayrılıklar olur.
Görsel 2.35: Konser dinlemenin belli kuralları vardır.

1. Toplumsal normlar, ilişkilerimizi nasıl etkilemektedir? Açıklayınız.
2. Toplumsal ilişkilerimizi düzenleyen normlara örnekler veriniz.

87