Page 5 - Tarih 10 - Ünite 4

4. ÜNİTE

Mevlânâ’ya göre insan, kendi kendini eğiterek hayvani ve şeytani
yönlerinden sıyrılır. Kişide, çevrenin etkisine ve eğitimin gücüne
inanan Mevlânâ: “İnsanın eğitimi ile yabani at rahvan olur.” sö-
züyle eğitimle hayvanların bile yeteneklerinin geliştirilebileceğini
belirtir.

“Canında bir can var, o canı ara!
Beden dağında bir maden var, o madeni ara!
Ey yürüyüp giden dost, bütün gücünle ara!

Aradığını dışarda değil, kendi içinde ara!”
Mevlânâ Celâleddîn-î Rumî

Mevlânâ (Görsel 4.2) öğretilerinde, dinî-tasavvufi düşüncesinin
kaynağının Kur’an ve sünnet olduğunu vurgulamıştır. “Biz pergel
gibiyiz. Bir ayağımız din üzerinde sağlamca durur, öteki ayağımız
Görsel 4.2 yetmiş iki milleti dolaşır.” diyerek de bir Müslüman olarak tüm
Mevlânâ Celâleddîn-î Rumî insanlığı kucaklayabildiğini belirtmiştir.
(Temsilî)
“Bende benimle ilgili bir şey bırakmadı.” dediği aşkın, gerçek
hürriyet olduğunu idrak eden Mevlânâ, bu anlayışıyla insanlığa,
merkezinde aşk bulunan etrafına da dalgalar hâlinde aşkı yayan
öğretiler geliştirmiştir.
Yunus Emre; ırk, din ve dil ayrımı yapmadan tüm insanlığa yönelik
öğretiler geliştirmiştir (Görsel 4.3). Ona göre insan her yerde aynı
değeri taşıyan yüce bir varlıktır.
“Yunus Emre der hoca, gerekse var bin hacca,
Hepisinden iyice bir gönüle girmektir.”

dizesiyle Yunus, insan sevgisi ile ilgili görüşlerini ortaya koyarken
bağnazca tutumlara da karşı çıkmıştır.

“İlim ilim bilmekdür ilim kendin bilmekdür.
Sen kendüni bilmezsin yâ niçe okumakdur.”
diyen Yunus’a göre ilimden asıl amaç, insanın kendini tanıması
ve olgunlaşmasıdır.

“Yetmiş iki millete bir gözle bakmayan,
Şer’in evliyasıysa, hakikatte asidir.”

Görsel 4.3 Yunus Emre
Yunus Emre (Temsilî)
Yunus, öğretilerinde bütün insanlığı ilahi aşka, kardeşliğe, mer-
hamet ve şefkate davet etmiş; insan olmanın, kendini bilmenin,
Allah’a ulaşmanın şartlarını ve yollarını anlatmıştır. Sevgi temeli
üzerine kurulu düşünce dünyasında Yunus, insanı sevme nokta-
sında kalmayıp Allah sevgisine uzanır. Onun tarif ettiği insan Hz.
Peygamber’in şahsında temsil edilen insan-ı kâmildir.
Hacı Bektâş-ı Velî; ilhamını Kurʼanʼdan alarak insana bakar, insana
hizmeti en büyük ibadet sayar. Öğretisinin temelini akıl ve bilgi-
ye dayandıran Hacı Bektâş’ın düşünce sisteminde ayrılıkların ve

100