Page 23 - Tarih 9 - Ünite 3

ORTA ÇAĞ’DA DÜNYA

Cengiz Yasası’nda aile hukukuna ve ceza hukukuna dair
örnek maddeler
• Kasten yalan söyleyen, sihirbazlıkla uğraşan, casusluk yapan,
kavga etmekte olan iki şahıs arasına girerek onlardan birine
yardım edenlerin cezası ölümdür.
• Yemek yemekte olan adamların yanından geçen adam; der-
hal attan inmeli, yemek yiyenlerin müsaadesini almaksızın
yemeğe oturmalı, yemek yiyenler de buna mâni olmamalıdır.
• Vazifesini ihmal eden askere, sürgün, av esnasında avı kaçı-
ran avcıya, dayak ya da ölüm cezası verilir.
• Ölüm cezasına çarptırılan kişi diyet vererek ölüm cezasından
kurtulabilir.
• Bir kimsenin evinde çalınmış at bulunduğu takdirde bu kim-
se atı sahibine iade etmeye ve bundan başka, atın sahibine
ceza olarak da dokuz at vermeye mecburdur. Eğer çalan bu
cezayı ödeyecek durumda değilse bunun yerine çocuklarını
vermeye mecbur edilir. Çocukları da yoksa kendisi idam ce- Görsel 3.17
zasıyla cezalandırılır. Cengiz Han
heykelinden bir kesit
• Baba öldüğü zaman yaşça büyük olanlar fazla hisse alırlar. (Moğolistan)
En küçük oğul babasının evinde kalır. Çocukların derecesi,
analarının derecesiyle tayin olunur.
• Kaçan bir esiri veya harp tutsağını ele geçirip de sahibine iade
etmeyen ölümle cezalandırılır.
• Her türlü mabedlere hürmet edilmelidir. Bütün dinlerin ruhani
reisleri her türlü vergi ve mükellefiyetlerden muaf tutulmalıdır.

Cengiz Yasası’nın ortaya çıkmasında Moğol kültürünün et- TARTIŞALIM
kileri nelerdir?

Devlet ve toplum hayatının düzenli bir şekilde ilerlemesi,
uygulamaya konulacak hukuk sistemi ile gerçekleşebilir. Bu
hukuk sistemlerinde; kanunnameler, aile ve iş akitleri, ceza
infaz yöntemleri toplum düzeninin sağlanmasına önemli katkı
sağlamıştır. Kimi toplumlar bu kuralları yazılı hâle getirmiştir.
Kurallara uyulmadığı takdirde karışıklıklar ve ayaklanmalar
olacak böylelikle ülkede düzen bozulacaktır. Hükümdarlar,
düzeni sağlamaya çalışırken kendi topluluklarının, kültür ve
gelişmişlik düzeyleri ile sosyal yapılarına göre hukuk kural-
larını şekillendirmiştir. Justinianus’un hazırladığı kanunlar ve
Cengiz Han’ın (Görsel 3.17) yasası bunlara örnektir. Büyük
savaşlarla büyük göçlerle sosyal yapılarının farklılaşmasıyla
gelişmişlik düzeylerinin ilerlemesiyle insanoğlu tarih boyunca
hukuk kurallarını da geliştirmiştir. Böylece evrensel hukuk
ilkeleri doğmuş fakat bu kanunlar tüm toplumlar tarafından
aynı şekilde uygulanmamıştır.

Justinianus Kanunları ve Cengiz Yasası’ndaki aile ve ceza CEVAPLAYALIM
hukukuna ilişkin kurallardaki farklılıklar nelerdir?

85