Page 19 - Tarih 9 - Ünite 3

ORTA ÇAĞ’DA DÜNYA

Orta Çağ’da ücretli askerlik sistemi birçok devlette görül-
müştür. Bizans İmparatorluğu, tarihinin her döneminde or-
dusunda ücretli askerlere yer vermiştir. Aynı şekilde Orta Çağ
Avrupa devletleri ile Sasani İmparatorluğu’nda da bu sistem
uygulanmıştır. Sasani ordusu da Türk ve Moğol ordusunda
olduğu gibi onlu sisteme göre düzenlenmiştir. Değişik etnik
gruplardan oluşan Sasani ordusunda; bağlı kavimlerin ve
devletlerin gönderdikleri birlikler, ücretli askerler ve savaş
esirleri yer almıştır.

İlk Çağ’ın bağımsız ve ücretli hür savaşçı toplulukları saldırı
taktiği ve manevra yeteneği bakımından yetersiz olup gerekli
eğitim ve disipline de sahip değildir. Bu nedenle Orta Çağ’da
devletleşme sürecine bağlı olarak bu askerî topluluklar, düzenli
ve disiplinli ordulara dönüştürülmüştür. BİLİYOR MUSUNUZ?

Bizans ordusu (Görsel 3.12), sayıları çok
fazla olmayan ve İstanbul’da bulunan mer-
kez kuvvetlerinin yanı sıra eyalet askerleri,
tâbi devletlerin gönderdiği yardımcı kuvvetler
ve ücretli askerlerden oluşmuştur. Bizans İmpa-
ratorluğu’nda XI. yüzyılın ikinci yarısından itibaren
ücretli askerler ordunun asli unsuru hâline gelmiştir.

XIV. yüzyıldan sonra ise İngiltere ve Fransa gibi kral-
lıklar ordularında maaş karşılığı asker bulundurmaya
başlamıştır. Böylece Avrupa’da askerlik mesleği ortaya
çıkmıştır. Daimî ordu teşkilatının kurulup sürekli asker
bulundurulduğu bu dönemde, savaşlar süvariler tarafından
yapılmıştır. Ancak XIV. yüzyıldan itibaren devletler sürekli
piyade kıtaları bulundurmaya başlamıştır. Avrupa ordula-
rında piyadeleri en etkili kullanan devletler, İngiltere ve
Osmanlı Devleti olmuştur. Savaş tarihini değiştirecek olan Görsel 3.12
top tüfek gibi ateşli silahlar, 1331’den sonra kullanılmaya Bizans ordusu
başlanmıştır. Fransa XV. yüzyılda silahlı askerlerden oluşan
daimî bir kıta oluşturmaya başlamış Osmanlılar ise bunu XIV.
yüzyılda yeniçeri birlikleri ile başarmıştır.

Ücretli Türk Askerleri
XI. yüzyılda Bizans ordusunda görev yapan ücretli askerlerin
büyük bir kısmı Türklerden oluşmuştur. Peçenek, Kuman ve
Uzlardan oluşan bu ücretli Türk birlikleri, kendi komutanlarının
idaresinde Bizans ordusu içinde savaşmıştır. Savaş zamanla-
rında ücretli Türk askerleri zaman içinde Bizans ordusunun
düzenli birlikleri hâline gelmiştir. Bizans yönetimi, ücretli Türk
askerlerini, savaş taktikleri ve ok kullanma konusundaki us-
talıkları nedeniyle Anadolu’ya akınlarda bulunan soydaşlarına
karşı kullanmıştır. Fakat bu uygulamaları Malazgirt Savaşı sı-
rasında kendi aleyhlerine işlemiş, Bizans ordusu içerisindeki
ücretli Türk boyları, Selçuklular tarafına geçmiştir (Ayönü,
2009, s.66’dan düzenlenmiştir). ÖRNEK METİN

81