Page 25 - Tarih 9 | 4.Ünite

İLK VE ORTA ÇAĞLARDA TÜRK DÜNYASI

Askerî kültürün gelişmesine paralel olarak Türkler, medeniyet
tarihine önemli katkılar sağlamıştır. Bunlardan biri atı ehli-
leştirmesi ve savaş aracı olarak kullanması diğeri de demiri
işleyerek silahlar yapmasıdır. Türkler, atı savaş sahasında
kullanarak düşmanlarına karşı hız ve manevra üstünlüğü ka-
zanmıştır. Bu kabiliyeti kazanmalarında geliştirdikleri üzengi,
nal, gem ve eyer gibi aksesuarlar; atı verimli kullanmalarını
sağlamıştır. Bunun için Türk orduları, yerleşik kavimlerde
görülen hareketsiz savaş yöntemine göre yetiştirilmiş ağır
teçhizatlı orduların aksine hafif silahlı ve hareketli süvari-
lerden kurulmuştur. Yayalar yani piyadeler ise yok denecek
kadar azdır. Süvarilik için zaruri olan pantolon, deri kuşak ve
potin de Türklerin icadıdır.

Üzengi; eyerin iki yanında asılı bulunan ve ata binildiğinde
Görsel 4.21
ayakların basılmasına yarayan, at üzerinde dengeli durmalarını Üzengi (Temsilî)
sağlayan demirden alettir (Görsel 4.21). Bu alet sayesinde
binici, yere basar gibi dengeli bir şekilde atın üzerinde durabil-
mekte, at üzerinde istediği hareketleri rahatça yapabilmektedir.
Nal, atın ayakkabısı olarak da kabul edilebilir. Tırnağına nal
çakılan atlar, nalsız atlardan daha fazla yol gidebilir. Atların
ağzına demirden yapılan “gem” takılır. Buna bağlı olan dizgin
ile ata istediği gibi komut verebilen binici “eyer” sayesinde atın BİLİYOR MUSUNUZ?
üzerinde rahatça oturabilmektedir.

Türkler; demiri, cevheri eriterek elde etmiştir. Elde ettikleri
ham demirin kalitesi, bugün bile yüksek derecelerde ısıtıla-
rak elde edilen demirin kalitesiyle aynıdır. Bu yüksek kaliteli
demirden keskin kılıçlar, baltalar, üzengiler, bıçaklar, gemler,
kamalar, kınlar, mızraklar, kalkanlar ve ok uçları yapmışlardır.
Türk silahlarının yapı ve teknik özelikleri, Türk medeniyetinin
gelişmişlik seviyesini gösteren önemli ayrıntılardır. Nitekim
Türklerin, Çin ve Roma gibi devletler karşısında üstünlük ku-
rabilmelerine imkân sağlayan en önemli unsur, kendine has
özellikler taşıyan ve bu bakımdan başka toplumlar tarafından
kullanılan Türk silahlarıdır.
Süvarilerden oluşan Türk ordularının başlıca silahları, ok ve
yaydır (Görsel 4.22). Hemen hemen bütün toplumlarda gö-
rülen oku ve yayı Türkler, koşan at üzerinde etkili bir savaş
aracı olarak kullanmışlardır.
Mete Han, tümen komutanı olduktan sonra ıslık çalan bir ok Görsel 4.22
icat etmiştir ve askerlerini bununla eğitmeye başlamıştır. Islık Süvari (Temsilî)
çalan oku nereye atarsa askerlerin de oklarını aynı istikamete
atmalarını emretmiştir.

Türk ordusunun yetiştirilme tarzı, hazırlık eğitimleri ve mu-
harebe taktikleri diğer ülkelerin ordularından farklıdır. Büyük
çoğunluğu okçu süvarilerden kurulu Türk savaş birlikleri, at
sayesinde ağır hareketlerle grup muharebesi yapan yabancı
ordular karşısında üstünlük kazanmıştır. Türkler, taktiklerini

111