Page 24 - Tarih 9 | 4.Ünite

4. ÜNİTE

Türklerde Askerî Kültür

Türkler, tarih boyunca savaşçı kimliğiyle ön plana
“Kalabalık asker ve ordu başsız olursa çıkmış bir millettir. Diğer kavimler tarafından ve-
Bu asker ve ordu cesaretsiz olur.” rilen bu kimliğin oluşumunda Türklerin yaşadığı
Yusuf Has Hacib coğrafyadaki sert iklim koşulları, Orta Asya’daki
diğer milletler ve Türk boyları arasındaki müca-
deleler etkili olmuştur. Bu şartlar Türklerin disiplinli, teşkilatçı
ve mücadeleci olmalarını da sağlamıştır. Türk toplumunda
eli silah tutan herkes asker sayıldığı için ilk Türk devletle-
rinin ordularında, Hazar Devleti hariç, ücretli yabancı asker
yoktur. Sürekli olan Türk ordusunda kadın-erkek, genç-yaşlı
her an savaşabilecek durumdadır. Öyle ki Türklerin sporları,
eğlenceleri ve avlanmaları bile askerî eğitim niteliğindedir.

Tarihte düzenli ilk Türk ordusunu Mete Han MÖ 209’da kur-
muştur. Mete Han’ın ordusunda, 10 000 atlıdan oluşan en
büyük birlik “tümen” olarak adlandırılmıştır. Tümenler binle-
re, binler yüzlere, yüzler onlara ayrılmış, her birinin başına
tümenbaşı, binbaşı, yüzbaşı ve onbaşı rütbelerine sahip ko-
mutanlar görevlendirilmiştir. Mete Han’ın kurduğu bu siste-
me “onlu teşkilat” adı verilmiştir. Onlu teşkilat, günümüze
kadar hüküm süren diğer Türk devletleri ile süregelmiştir.
Asya Hunları, Avrupa Hunları, Kök Türkler, Selçuklular ve
Görsel 4.20 Osmanlılar Dönemi’nde Türk ordusu bu sistem sayesinde
Türk Kara Kuvvetleri dünyanın sayılı ordularından birisi olmuştur. Ayrıca geçmiş-
birlik amblemi ten günümüze dünyadaki modern ordular, bu onlu teşkilatı
temel alarak ordularını bu şekil düzenlemiştir.

Genel Ağ üzerinden http://www.kkk.tsk.tr/ sayfasını ziyaret
ARAŞTIRALIM
ediniz. Kara Kuvvetleri birlik amblemi üzerinde bulunan
yıldızlar, tarih, defne yaprağı, Atatürk silüeti, ay yıldız, çe-
lenk, kılıç ve meşe yaprağı ne anlama gelmektedir? (Görsel
4.20). Araştırma sonuçlarını sınıf panosunda paylaşınız.
Türk toplumlarındaki onlu teşkilatın sosyal ve idari açıdan iki
önemli işlevi vardır. Bunlardan biri devlet güçlerinin tümü (boy,
soy gibi) ayrımlara bakılmadan onlu sisteme göre bölünmüş
ve merkezden atanan komutanlar aracılığı ile hükümdara
bağlanmıştır. Böylece herkesin birbirine yardımcı olduğu bir
millet birliği meydana getirilmiştir. İkinci işlevi de devletin
bütün idarecileri, aynı zamanda asker oldukları için ordu-
nun görev ciddiyeti sivil ve idari yapıya yansımıştır. Böylece
devletin askerî disiplin içinde çalışması temin edilmiş ve bu
durum Türklere neden ordu-millet denildiğini de açıklamıştır.
Orhun Yazıtlarında ordu kelimesi “sû” terimi olarak kulla-
nılmıştır. Ordunun başında bugünkü genelkurmay başkanı
yerinde olan “sû-başı”lar bulunmuştur. Genellikle bu göreve
hanedan üyelerinden birisi getirilmiştir. Komutanların her bi-
rinin at kuyruğundan yapılmış birer tuğu vardır. Tuğun sayısı
ve şekli rütbeye göre değişirdi. Kağanın tuğunun başında,
altından bir kurt başı vardır.

110