Page 8 - Tarih 9 | 4.Ünite

4. ÜNİTE

4.2. BOYLARDAN DEVLETE

TARTIŞALIM “Ok ve yay gerebilen kavimleri bir aile gibi birleştirdim;
şimdi onlar Hun oldular.”

Mete Han’ın kavimleri bir aile gibi birleştirmesinin nedenleri
neler olabilir?

Ana yurtta kurulan ilk Türk devletleri, boy birliği şeklinde
ortaya çıkmıştır. Eski Türk toplumunun sosyal yapısı; oguş
(aile), urug (aileler birliği), boy (ok), budun (millet) ve il
(devlet) şeklinde birbirine sıkı sıkıya bağlı olan unsurlardan
meydana gelmiştir. Bu yapı içinde ön plana çıkan boylar, sos-
yal dayanışma ve canlılık taşımıştır. Bu durum, toplumdaki
bireylere birlikte hareket etme arzusu kazandırmış ve onların
zorlu mücadelelerle uzun mesafeleri aşmalarını sağlamıştır.

Türkler, köklü ve yerleşmiş bir toplum yapısına sahiptir. Eski
Türk toplumunda en küçük birlik olan aile, kan bağı esasına
dayanmaktadır. Türklerin dünyanın dört bir tarafına dağıl-
masına rağmen varlıklarını korumaları, aile yapısına verdik-
leri önemden kaynaklanmıştır. Bu toplum yapısında, aileler
urugları, uruglar boyları, boylar budunları (millet) meydana
getirmiştir. Boyların başında bulunan boy beyleri, ekonomik
ve siyasi güçleri olan doğrulukları ile tanınmış kimseler ara-
sından seçilmiştir.
Budunların bir kağan etrafında bir araya gelmesiyle de il oluş-
muştur. Türkler, devlete “el” veya “il” adını vermiştir. Devlet,
yöneticilerle iş birliği yapan geniş halk kitlelerinin gayretleri
ve katkıları sonucunda meydana gelmiştir. Dolayısıyla budun,
devletin hem kurucusu hem de temel unsuru olmuştur. Başka
bir deyişle budun, devletin gerçek sahibidir.

Devlet-İl

Millet-Budun

Boy-Ok

Aile birliği-Urug

Aile-Oguş

Görsel 4.3
Asya Hun Devleti bayrağı
Bu sosyal yapı içerisinde hayatlarını sürdüren ve Orta Asya
bozkırlarının elverişli alanlarında hayvancılıkla uğraşan Türk
boyları, kendi aralarında güçlü siyasi birlikler oluşturmuştur.
Bunun ilk örneği Asya Hun Devleti (Görsel 4.3) olurken onu
Kök Türk ve Uygur gibi diğer Türk devletleri izlemiştir.

94