Page 31 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 1.Ünite

1. Ünite

1. 4. 3. Yeni Bir Dünya Hayali
Oku-yorum
1917 yılında İtilaf Devletleri’nin yanında savaşa katılan ABD’nin başkanı
Woodrow Wilson (Vudruv Vilsın), her iki tarafın da çıkarlarını gözettiği iddi- İngilizlerin ancak bizim sonuna
asıyla 14 maddelik bir bildiri duyurdu. Barış sağlanırken nelerin gözetilece- kadar Almanya’nın müttefiki ka-
ğinin ve barıştan sonra dünyanın yeni düzeninin nasıl olacağını tespit etmek lıp hezimete uğradıktan sonra
üzere ortaya atılan Wilson İlkeleri’nin bazı maddeleri şunlardır: elde edebilecekleri sonucu on-
lara kendi yardımımızla sunmak,
tarihte Osmanlılık için ve özellikle
1. Barış antlaşmalarında ve diplomaside açıklık olacak. bugünkü hükûmetimiz için pek bir
kara sayfa oluşturur.
2. Ekonomik sınırlandırılmalar kaldırılacak.
Şayet hükûmetimizce İngilizlerle
3. Ülkelerin silahsızlanmalarını sağlayacak karşılıklı güvenceler verilecek. ciddiyet ve samimiyetine itimat
olunabilecek bir gizli ittifak ya-
4. Galip devletler mağlup devletlerden toprak ya da savaş tazminatı pılmış ve yapılması büyük bir ih-
almayacak. timal derecesinde bulunmuş ise,
bu hususu bilmemekliğimiz doğal
olarak bizi yanlış kanaatlere sü-
5. Devletlerarası barışı sağlamak amacıyla Cemiyet-i Akvam (Milletler rükleyeceğinden, mümkünse bu
Cemiyeti) kurulacak. konuda dolaylı biçimde de olsa
aydınlatılmamı dilerim. Vatanın
6. Osmanlı Devleti’nin Türklerin çoğunlukta olduğu bölgelerinde Osmanlı geleceğinden kuşku duymamdan
egemenliği sağlanacak, Türklerin çoğunlukta olmadığı bölgelerde ise bu- kaynaklanan ve samimi olduğuna
radaki milletlerin kendi kendini yönetme hakkı olacak. Boğazlar bütün şüphe edilmemesi gereken dü-
milletlerin gemilerine açık olacak ve bu durum milletlerarası kontrol altın- şüncelerimin bir tartışma niteli-
da olacak (12. Madde). ğinde sayılmamasını özellikle rica
ederim.
Sıra Sizde Özellikle sizce çok iyi bilinmekte-
Sizce Wilson İlkeleri, dünya barışının sağlanması için gerçekçi dir ki ben, her ne hal ve durumda
prensipler barındırmakta mıdır? Tartışınız. bulunursam bulunayım, doğru ol-
duğuna inandığım ve gerekenlere
Başta Osmanlı Devleti olmak üzere, savaşı kaybeden devletler için Wilson bildirilmesini vatanın selameti ge-
İlkeleri büyük bir umut oldu (Görsel 1.28). Oysaki savaşı kazanan ve masa reği saydığım inançlarıma uymak-
başında da ikinci bir zafer kazanmayı planlayan İtilaf Devletleri’nin çıkarla- tan kendimi alıkoymak gücüne
rına bu ilkeler uymuyordu. Başta İngiltere ve Fransa olmak üzere İtilaf Dev- sahip değilim.
Şerafettin Turan, Mustafa Kemal Ata-
letleri, ABD’nin desteğini sağlamak için Wilson’un barış ilkelerini kabul etti- türk, s.174-175.
ler. Fakat ilkeleri kendi çıkarlarına göre yorumlayıp barış antlaşmalarını yine
kendi istekleri doğrultusunda hazırladılar. Kendi planlarını Wilson İlkeleri’ne Mustafa Kemal, bir ateşkes imza-
uygun hâle getirmek için; savaş tazminatı yerine, tamirat ya da onarım bedeli; lanmasına rağmen vatanın gelece-
sömürgecilik yerine, manda ve himaye gibi kavramlar kullandılar. Osman- ği ile ilgili neden kuşku duymakta-
dır?
lı Devleti de Mondros Ateşkes Anlasması’nı imzalarken Wilson İlkeleri’nin
12. Maddes’ini kurtuluş olarak gördü. İtilaf Devletleri, Wilson İlkeleri’ne ters
düşmemek için Mondros’un 7. maddesini bahane edip işgal faaliyetlerini hızlı
bir şekilde gerçekleştirdi.

1. 4. 4. Barışa Son Veren Barış

18 Ocak 1919’da Paris Barış Konferansı toplandı. Konferansın toplanma
amacı, savaşı kaybeden devletlerle yapılacak olan barışın esaslarını görüş-
mekti. Konferansa otuz iki devlet katıldı. ABD, İngiltere, Fransa, Japonya
ve İtalya konferansta etkili olan devletlerdi. Konferansa bizzat katılan ABD
Başkanı Wilson’un temel amacı, Cemiyet-i Akvamın (Milletler Cemiyeti) ku-
rulmasını sağlamaktı. Konferansta Milletler Cemiyeti Teşkilatı’nın kurulması
kararı alındıktan sonra ABD Başkanı Wilson Paris’ten ayrılarak ülkesine dön-
dü. Böylece İngiltere ve Fransa kendi planlarını gerçekleştirmek için ABD Görsel 1.28: ABD Başkanı
baskısından kurtulmuş oldular. W. Wilson

Mustafa Kemal Suriye İngilizler, Şam ve Halep’i
Cephesi’ne atandı. işgal etti.

1918 1918
47