Page 27 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 1.Ünite

1. Ünite

1. 3.5 . I. Dünya Savaşı’nda Anadolu
Oku-yorum
I. Dünya Savaşı’nın ardından, Anadolu harap ve yıkıktı. Türk milleti ise pe-
rişan ve bitkin bir hâldeydi. Peş peşe gelen savaşlar bu coğrafyada ekonomik Mustafa Kemal Paşa’nın, gözlem-
yıkımı da beraberinde getirdi. Bölgede yaşayan erkek nüfusun büyük çoğun- lerine dayalı olarak kaleme aldığı
günlüklerinde, çocukların içinde bu-
luğunun cephelere gitmesi, savaşlarda yaşamını yitirmesi ya da sakat kalıp lunduğu üzücü durum hakkında çok
çalışabilecek durumda olmaması nedeniyle ülkedeki tarıma dayalı ekonomi net ifadeler bulunur: “9 Kasım 1916
olumsuz etkilendi. Türk milletinin en büyük sorunu gıda ve erzak sıkıntısıydı. Ziyaret Veyselkarani’den hareket
Savaş dönemi boyunca açlık ve yoksulluk nedeniyle çok fazla insan hayatını olundu… Yollarda birçok muhacir
kaybetti. Cephe gerisinde kalan kadın ve çocuklar çok büyük acılar yaşadı- gördük, Bitlis’e geri dönüyorlardı.
lar. Sıtma, verem, tifüs, çiçek gibi salgın hastalıklar birçok kişinin yaşamını Cümlesi aç sefil, ölüme mahkûm
yitirmesine sebep oldu. Salgın hastalıklar ve yetersiz beslenme nedeniyle bir- bir hâlde. 4-5 yaşlarında bir çocu-
çok bebek daha kundaktayken hayatını kaybetti. Bu durum, o dönemde Türk ğu ailesi yol üzerinde terk etmiş, bu
milletini savaşlar kadar olumsuz etkilemiş ve beraberinde büyük dramlar ya- da bir karı kocanın peşine takılmış.
Onları ağlayarak 100 metreden ta-
ratmıştır. kip ediyor. Kendilerini niçin çocuğu
almadıkları için tekdir ettim (azarla-
Seferberlik dönemi boyunca Anadolu insanı; ellerinde kendi ihtiyaçlarını gi- dım) ‘Bizim evladımız değildir.’ de-
dermeye dahi yetmeyecek miktarda kalan yiyeceklerini, hayvanlarını ve er- diler”
zaklarını devlete teslim etmişlerdir. Yıllarca süren bu sefalet ortamı, halkta Alev GÖZCÜ, I. Dünya Savaşı ve Os-
manlı Devleti’nin Gündelik Hayatından
savaş bıkkınlığı oluşturmuştur. Osmanlı Devleti’nin girdiği bu son savaşta Kesitler, s. 140. (Kısaltılmış ve sadeleş-
Anadolu insanı sadece cephelere koşarak vatan savunması yapmakla kalma- tirilmiştir.)
dı. Aynı zamanda gerek maddi gerekse manevi tüm varlığını ortaya koydu.
Türk milleti Balkan Savaşları’nın yaralarını saramadan 1914-1918 yılları ara- Sizce günümüzde yaşanan savaş-
sında çok ağır bir sınav verdi. Türk milleti I. Dünya Savaşı’nın ardından bu lar çocuklar üzerinde böyle yıkıcı
şartlar içerisinde Kurtuluş Savaşı’na girdi ve millî varlığını savunma müca- etkiler gösteriyor mu? Tartışınız.
delesi verdi.

Sıra Sizde
I. Dünya Savaşı sürecinde cephe gerisinde kalan sivillerin ya-
şadıkları sıkıntıları anlatan bir pano hazırlayınız.

Osmanlı İmparatorluğu’nun Paylaşılmasını Öngören Gizli Antlaşmalar Bilgi Notu
Sykes-Picot
İstanbul Antlaşması (18 Mart-10 Nisan 1915): İngiltere, Fransa ve Rusya
arasında imzalanmıştır. Buna göre; Boğazlar, Midye-Enez çizgisine kadar 1916 yılında imzalanan Sykes-Pi-
cot Antlaşması’yla Osmanlı ege-
Trakya, Gelibolu Yarımadası, Sakarya Irmağı’na kadar Kocaeli Yarımadası
menliğindeki Arap toprakları
ile İmroz ve Bozcaada savaştan sonra Rusya’ya bırakılacaktı.
sömürgeci İngiltere ve Fransa
arasında paylaştırıldı. Sömürgeci
Londra Antlaşması (26 Nisan 1915): Üçlü İtilaf Devletleri, İtalya’yı kendi
yanlarına çekmek için bu antlaşmayı İtalya’yla imzalamışlardır. Bu antlaş- devletlerin yapay sınırlarla bölge-
nin tarihine, kültürüne ve sosyal
maya göre Antalya, Rodos ve 12 Ada İtalya’ya bırakılacaktı.
yapısına aykırı olarak şekillendirdi-
ği Orta Doğu bölgesi bu nedenle
Sykes-Picot (Sayks Piko) Antlaşması (26 Nisan 1916): Bu antlaşmayla
Rusya’ya; Kafkas sınırına yakın yerler, yani Van ve Erzurum illeriyle Trabzon sürekli savaş ve çatışmalara sah-
ve Bitlis illerinin doğu bölümleri; Sivas, Harput (Elazığ) ve Diyarbakır illerinin ne oldu. 21.yüzyılda Sykes-Picot
Antlaşması yüzüncü yılına girdi-
bir kısmı bırakılacaktı. Fransa’ya; Adana ile Beyrut illeri; Halep, Harput ve
ğinde Orta Doğu bölgesi küresel
Diyarbakır illerinin büyük kısmı; Şam ve Sivas illerinin bir kesimi ve Cebel-i
güçler tarafından yeniden yapay
Lübnan sancağının tamamı bırakılacaktı. İngiltere’ye Bağdat ve Basra ille-
rini de içeren Güney Irak bırakılacaktı. Rusya’nın isteği üzerine Trabzon’a sınırlar oluşturularak tarih ve sos-
kadar Doğu Karadeniz kıyıları ve Doğu Anadolu da Rusya’ya bırakılacaktı. yolojiye aykırı olarak biçimlendi-
rilmek istenmektedir. Günümüzde
Orta Doğu bölgesinin karşı karşıya
St. Jean De Maurıenne (Sen Jan Dö Moryen) Antlaşması (17 Nisan
kaldığı sıkıntıların temelinde, sö-
1917): İngiltere, Fransa ve İtalya arasında yapılan bu antlaşmaya göre; An-
talya, Menteşe Sancağı ve Konya ilinin bir kısmı ile İzmir ve kuzeyi İtalya’ya mürgeci Batı tarafından oluşturu-
bırakılacaktı. lan Sykes-Picot zihniyetinin yattığı
görülür.
Mustafa Kemal Kafkas Rusya’da Bolşevik
Cephesi’nde görev aldı. ihtilali çıktı.
1916 1917

43