Page 24 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 1.Ünite

XX. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ VE DÜNYA

Hicaz-Yemen Cephesi

İngiltere Mac Mahon (Mak Mahon) Planı ile Mekke Emiri Şerif Hüseyin’e
bağımsızlık vadetmişti. Böylece İngilizlerin desteğini sağlayan bazı Arap ka-
bileleri, Osmanlı egemenliğine karşı ayaklandılar. Osmanlı kuvvetleri kutsal
yerleri korumak için İngiltere ve Mekke Emiri Şerif Hüseyin’e karşı savaştı.
Özellikle Medine’yi Fahrettin Paşa komutasındaki Türk askeri olağanüstü bir
şekilde müdafaa etti. İngiliz casus Thomes Edward Lawrence (Tomas Edvırd
Lovrıns), Arapları Türklere karşı sürekli kışkırtarak, bazı Arap kabilelerinin
İngilizlerin yanında yer almasını sağlamıştı. Lawrence, Medine’yi Suriye’ye
bağlayan demir yollarını tahrip ettirerek kullanılmaz hâle getirtti. Az sayıda
kuvvetle çölün ortasında yiyecek, hastalık gibi pek çok sıkıntılarla birlikte,
Fahrettin Paşa’nın Medine Müdafaası uzun süre devam etti.
Görsel 1.25: Medine Savunması’nın
komutanı Fahrettin Paşa Mondros Ateşkes Anlasması imzalanmasına rağmen Fahrettin Paşa uzun süre
teslim olmayıp direnişini sürdürdü (Görsel 1.25). Savaşın sonunda Osmanlı
Devleti bu topraklardan çekilmek zorunda kaldı. V. Mehmet Reşad’ın halife
sıfatıyla yaptığı cihat çağrısı, Araplar üzerinde istenilen etkiyi göstermedi.
Bu durum İslamcılık (Ümmetçilik) politikasının etkisini kaybettiğini göster-
miştir.
Sıra Sizde Fahrettin Paşa komutasındaki Türk askerlerinin tüm zorluklara
rağmen Medine’yi bırakmamasını, vatan savunması açısından
değerlendiriniz.
Irak Cephesi

Cephe İngiltere tarafından açılmıştır. Orta Doğu petrollerini kontrol altında
tutmak ve Kafkaslar’da Ruslarla birleşmek İngiltere’nin hedefleri arasında
yer alıyordu. Böylece, Türk kuvvetlerinin İran’a girip İngiliz sömürgesi olan
Hindistan’ı tehdit etmesini de önlemek istiyordu. İngilizler 1915 Eylül’ünde
Bağdat’ın 160 kilometre güneyindeki Kut’ül Amâre’ye kadar ilerleyip burayı
ele geçirdiler. Fakat Türk kuvvetleri, Selman-ı Pak Muharebesi’nde büyük
bir başarı gösterip Kut’ül Amâre’deki İngiliz kuvvetlerini kuşattı. Aldıkları
desteğe rağmen üst üste mağlup olan İngiliz kuvvetleri, Türk kuşatmasını kı-
ramadı. İngiliz kuvvetleri 29 Nisan 1916’da Halil Paşa komutasındaki Türk
kuvvetlerine teslim oldu (Görsel 1.26). Kut’ül Amâre’deki İngiliz tümeni,
Görsel 1.27: Kut’ül Amâre Zaferi’ni komutanı General Townshend (Tavsınt) ile birlikte esir alındı (Görsel 1.27).
anlatan bir Alman karikatürü

Görsel 1.26: Kut’ül Amâre Kahramanı
Halil Paşa ve kurmayları

Mustafa Kemal’e Gümüş Liyakat
Madalyası verildi. Bulgaristan İttifak Devletleri’ne katıldı.

1915 1915
40