Page 26 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 1.Ünite

XX. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ VE DÜNYA

Alman denizaltıları tarafından batırılması üzerine ABD, Almanya’ya savaş
ilan etti (2 Nisan 1917). ABD savaşa katılınca müttefiklerine yardım etmek
amacıyla Avrupa’ya kuvvet gönderdi. Böylece savaş kısa sürede İtilaf Devlet-
leri’nin lehine sonuçlandı. ABD, I. Dünya Savaşı’na katılarak aynı zamanda
ilk kez Monroe (Monrö) Doktrini’nden de ayrılmıştır.
Haziran 1917’de Yunanistan’ın da İtilaf Devletleri’nin yanında savaşa ka-
tılması, İttifak Devletleri üzerindeki baskıyı artırdı. İngiliz, Fransız ve Sırp
kuvvetlerinin ortak taarruzu neticesinde Bulgaristan yenildi. Selanik Ateşkes
Anlaşması (29 Eylül 1918) ile Bulgaristan savaştan çekildi. Bulgaristan’ın
savaştan çekilmesiyle İngiltere ve Fransa, İstanbul ve Boğazlar üzerine hare-
kete geçmek için hazırlandı. Osmanlı Devleti bu tehlike karşısında ateşkes is-
tedi ve Mondros Ateşkes Anlasması’nı İtilaf Devletleri ile imzaladı (30 Ekim
1918). Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, iç karışıklıklarının da artmasıy-
la birlikte, Villa Gusti Ateşkesi’ni imzalayıp savaştan çekildi (3 Kasım 1918).
İtilaf kuvvetlerinin Batı Cephesi’ndeki ağır taarruzu karşısında Almanya da
Rethondes (Rethıns) Ateşkes Anlaşması’nı (11 Kasım 1918) imzalayarak sa-
vaştan çekildi. Böylece dört yıl süren I. Dünya Savaşı da sona erdi.

İngiltere, savaştan en kârlı çıkan devlet oldu. Almanya, Avusturya-Macaris-
Bilgi Notu tan, Rusya ve Osmanlı İmparatorlukları savaş sonunda dağıldı. Bu toprak-
Monroe Doktrini: ABD’nin yalnız- larda Türkiye Cumhuriyeti, Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Macaristan
lık politikasıdır. ABD başkanı Ja- gibi yeni millî ve bağımsız devletler kuruldu. Sömürgecilik anlayışı yerini
mes Monroe (Ceymıs Monrö) ta- manda ve himaye anlayışına bıraktı. Rusya’da Sosyalizm, Almanya’da Na-
rafından 1823’te doktrinin ilkeleri zizm, İtalya’da Faşizm gibi yeni siyasi rejimler ortaya çıktı. I. Dünya Sava-
belirlenmiştir. ABD, Avrupa işleri- şı’nda kimyasal silahlar, denizaltı ve tank gibi savaş araçları ilk kez kullanıldı.
ne karışmayacaktır. Buna karşılık Milyonlarca insan hayatını kaybetti. Dünya barışını korumak amacıyla Cemi-
Avrupa’da ABD’nin içişlerine ka- yet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kuruldu.
rışmamalı ve Amerika Kıtası’ndan
uzak durmalıdır.
I. Dünya Savaşı sonunda yenilen devletlerle imzalanan barış antlaşmalarının
koşulları çok ağırdı (Harita 1.7). Bu ağır koşullar, II. Dünya Savaşı’nın çık-
masının en önemli nedenlerinden biri olmuştur.

NORVEÇ
İSVEÇ ESTONYA
LETONYA
İNGİLTERE LİTVANYA

ATLAS SSCB
OKYANUSU
ALMANYA POLONYA

ÇEKOSLOVAKYA
AVUSTURYA MACARİSTAN
FRANSA ROMANYA
PORTEKİZ İTALYA YUGOSLAVYA BULGARİSTAN KARADENİZ

İSPANYA
TÜRKİYE
AKDENİZ
YUNANİSTAN IRAK
Km
FAS CEZAYİR TUNUS SURİYE 0 300
Harita 1.7: I. Dünya Savaşı sonrasında Avrupa haritası

Medine Müdafaası başladı. İtilaf kuvvetleri Gelibolu’yu terketti.
1916 1916

42