Page 30 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 1.Ünite
P. 30
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ VE DÜNYA
Mondros Ateşkes Anlasması’nın imzalanmasından hemen sonra İngiltere,
Musul’a girerek ateşkese rağmen Osmanlı topraklarındaki ilk işgalini ger-
çekleştirdi (3 Kasım 1918). Musul’un işgal edilmesini İskenderun’un işgali
izledi. İngilizlerin işgalleriyle birlikte Fransa da Adana ve çevresini işgal etti.
Yunanistan ve İtalya da kendilerine vadedilen yerleri ele geçirmek için işgal
hareketlerine başladılar. 13 Kasım 1918’de İtilaf donanması İstanbul’a gele-
rek Dolmabahçe Sarayı önlerinde demir attı. Böylece Osmanlı Devleti’nin
başkenti de fiilen işgal edilmiş oldu.
Sıra Sizde
İtilaf Devletleri, İstanbul’a savaş gemilerini demirleyerek nasıl
bir mesaj vermek istemişlerdir? Tartışınız.
1. 4. 2. Mondros Ateşkes Anlaşması’na Yönelik Tepkiler
İstanbul Hükûmeti’nin Tepkisi: Mondros Ateşkes Anlasması dört yıldır de-
vam eden savaşı bitirdiği ve beklenen barışı getirdiği düşüncesiyle, İstanbul
Oku-yorum
Hükûmeti tarafından olumlu karşılandı. Sadrazam Ahmet İzzet Paşa, İttifak
30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Devletleri’nde yer alan diğer devletlerle imzalanan ateşkeslerin koşullarına kı-
Mondros Ateşkes Anlaşması’nın yasla Mondros’u olumlu bulduğunu açıklamıştır.
maddeleri ve bu maddeler arasın-
da özellikle yedincisi, beyni yakan Mondros’tan sonra hükûmette yaşanan iç karışıklıklar nedeniyle Ahmet İzzet
ateşten bir zehirdi. Yalnız bu mad- Paşa Hükûmeti istifa etti. Tevfik Paşa yeni hükûmeti kurdu. Padişah anayasa-
de, vatanın geri kalan kısmını düş- nın kendisine verdiği yetkiyi kullanarak Mebusan Meclisini dağıttı. İşgalcile-
manların işgal ve istilasına hazır bu- rin baskıları karşısında Tevfik Paşa Hükûmeti de padişaha istifasını sundu ve
lundurmaya yeterdi. yerine İngilizleri destekleyen politikalar izleyen Damat Ferit Paşa Hükûmeti
Nutuk, s. 245.
kuruldu.
Atatürk 7. Madde’yi neden bir ze-
hir olarak tanımlamıştır? Açıklayı- Mustafa Kemal’in Tepkisi: Mondros Ateşkes Anlasması imzalandığında, Al-
nız. man General Liman Von Sanders’in (Liman Fon Sanders) yerine Yıldırım Or-
duları Grup Komutanlığı’na tayin edilen Mustafa Kemal, antlaşmanın çok ağır
şartlar içerdiği ve bağımsızlıkla bağdaşmayan bir antlaşma olduğu konusunda
İstanbul Hükûmeti’ni uyarmaya çalıştı. Nitekim Mustafa Kemal’in dediği gibi
oldu ve Mondros’un imzalanmasıyla beraber işgal faaliyetleri başladı. İngi-
lizlerin İskenderun’a yönelmesi üzerine, emrindeki kuvvetlerle işgallere karşı
koyma kararı alan Mustafa Kemal, İstanbul Hükûmeti’nin tepkisiyle karşılaştı.
İstanbul Hükûmeti, İngilizlerin ateşkes şartlarına göre hareket ettiğini, karşı
koymak yerine ateşkesi bozmamak adına İskenderun’un teslim edilmesini is-
tedi. Böylece 9 Kasım 1918’de İskenderun, İngilizler tarafından işgal edildi.
Oku-yorum Mustafa Kemal, yaşanan bu gelişmeler karşısında sadrazama çektiği telgrafla
işgallere karşı tepkisini belirtmiştir.
Bahriye Nazırı Rauf Bey ateşke-
sin imzalanmasından sonra basına
verdiği şu demeçte: “İmzaladığımız 10 Kasım 1918’de Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı lağvedildi ve Mus-
ateşkes anlaşması sonucunda dev- tafa Kemal, Harbiye Bakanlığı emrine alınarak İstanbul’a çağrıldı. 13 Kasım
letimizin bağımsızlığı, saltanatımızın 1918’de Mustafa Kemal, İstanbul’a geldiğinde Dolmabahçe Sarayı önlerinde
hukuku bütünüyle korunmuştur. Bu demirli olan işgal donanmasını görünce: “Geldikleri gibi giderler.” sözleriyle
ateşkes anlaşması, galip ve mağlup tepkisini gösterdi.
arasında yapılan bir ateşkes anlaş-
ması değil, belki savaş durumundan Halkın tepkisi: Halkın büyük bir çoğunluğu, başlayan işgallerle beraber İstan-
çıkmak isteyen denk iki kuvvet ara-
sında yapılabilecek bir savaşmaya bul Hükûmeti’nin tepkisiz kalması nedeniyle kendiliğinden örgütlenmeye baş-
son vermek niteliğindedir.” sözleriy- ladı. Halk, işgal güçleri karşısında bulundukları bölgeleri korumak için direniş
le sevincini dile getirmiştir. Şerafettin cemiyetleri kurdu, miting ve protestolarla işgallerin haksızlığını tüm dünyaya
Turan, Türk Devrim Tarihi, C.I, s.78. (Kı- duyurmaya çalıştı. Daha sonra Kuvay-ı Millîye’yi oluşturan halk işgalci güç-
saltılmıştır.) lere karşı silahlı mücadeleye geçerek yaşadıkları toprakları korumaya çalıştı.
Mustafa Kemal, Veliaht Vahdettin
ile Almanya’ya gitti. Wilson ilkeleri yayımlandı.
1917 1918
46
