Page 15 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | 1.Ünite

GİRİŞ

3. TÜRKÇENİN TARİHÎ GELİŞİMİ

Hazırlık

1. “Dilimiz, kimliğimizdir.” ifadesinden ne anlıyorsunuz? Siz bu düşünceye katılıyor musunuz? Dü-
şüncelerinizi sınıfta paylaşınız.
2. Bir milletin tarih boyunca farklı alfabeler kullanmasında neler etkili olmuş olabilir?

TÜRK YAZI DİLİNİN TARİHÎ GELİŞMESİ

ESKİ TÜRKÇE
Türklerin VIII. yüzyıldan XIII. yüzyıla kadar kullandıkları tek yazı dili Eski Türkçedir. Eski Türkçe; Kök
Türk, Uygur ve Karahanlı devirlerini içine alır. Türkler bu zaman içinde birbirlerinden ayrı bölgelerde yeni
kültür merkezleri meydana getirmelerine rağmen hep bu dile bağlı kalmışlardır.
Kök Türklerden sonra gelen Uygur ve Karahanlı devirleri Türk milleti-
Bilginiz Olsun nin yeni medeniyet ve dinlerle tanıştığı zamanlardır. Kök Türklerin bıraktı-
ğı Orhun Kitabeleri de denen Kök Türk Yazıtları Uygurlardan kalan dinî ve
Türkler tarih boyunca
hukukî metinler, Karahanlılar devrinde yazılan ve İslami Türk edebiyatının
Kök Türk, Uygur, Arap,
başlangıcını meydana getiren Kutadgu Bilig, Divân-ı Lugati’t Türk ve Atabetü’l
Kiril ve Latin alfabelerini
Hakayık gibi eserler Eski Türkçe ile yazılmıştır.
kullanmışlardır. Türklerin
yazıya geçmeden önceki
KUZEY-DOĞU TÜRKÇESİ, BATI TÜRKÇESİ
dönemle ilgili bilgilere
sözlü edebiyat ürünlerin- Eski Türkçeden sonra başlayan Orta Türkçe devri, Türklerin yeni yazı
den ulaşılır. dillerini meydana getirdikleri bir dönemdir. Bu devirde Türkler batıda Ana-
Sözlü Edebiyat Döne- dolu’ya kuzeyde Karadeniz’in kuzeyi ile batı kısmına kadar yayıldı.
mi’nde yabancı etkilerden Bu devirde Türkçe, Kuzey-doğu Türkçesi ve Batı Türkçesi adı ile ikiye
uzak bir Türkçe vardır. ayrılmıştır.

A. KUZEY-DOĞU TÜRKÇESİ
Kuzey-doğu Türkçesi XIII. yüzyıl ile XIV. yüzyıllarda Eski Türkçenin devamı olarak Hazar Denizi’nin
kuzeyinde ve Orta Asya’da kullanıldı. Eski Türkçenin özelliklerini koruyup geliştirerek devam eden bu
yazı dili Kuzey ve Doğu Türkçesi olmak üzere iki kolda gelişir.

a. Kuzey Türkçesi b. Doğu Türkçesi

25