Page 28 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
2 ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE AKTÖRLER VE AKTÖRLERİN İLİŞKİ TÜRLERİ

PASİFİK
OKYANUSU

ÇİN
ABD

GRÖNLAND RUSYA HİNDİSTAN

HİNT
TÜRKİYE OKYANUSU
BREZİLYA FRANSA
SUUDİ
ATLAS ARABİSTAN
OKYANUSU
CEZAYİR
1914’te egemen olanlar
1914-1944 arasında bağımsız olanlar
1944-1989 arasında bağımsız olanlar
1990 sonrasında bağımsız olanlar
Özel statüye sahip topraklar GÜNEY AFRİKA
(eyalet, özerk bölge vb.)

Harita 2.1 XX. yüzyılda devletlerin oluşumu

2. Devlet Dışı Aktörler
Devlet dışı aktörler, devletin taşıdığı özellikleri taşımamakla birlikte uluslararası alanda faaliyet
gösteren kurum ve kuruluşlardır. Devlet olmayan aktörler olarak da adlandırılan bu grupta hükûmetler
arası uluslararası örgütler, hükûmet dışı örgütler ve çok uluslu şirketler bulunmaktadır.

a. Hükûmetler Arası Uluslararası Örgütler
Uluslararası ilişkilerin anarşik yapısı her bir birim (devlet) açısından belirsizlik ortamı yarattığın-
dan devletler, bir dereceye kadar düzen arayışında olmuşlardır. Bazı alanlarda düzen sağlayabilmek
amacıyla devletlerin gönüllü oluşturdukları varlıklara, uluslararası örgüt ya da hükûmetler arası örgüt
adı verilmektedir.
Günümüzde toplumlar, sürekli gelişme ve değişme içinde olduklarından gittikçe artan ihtiyaçları-
nın tamamını kendi kaynaklarıyla karşılayamazlar. Bu sebeple pek çok alanda uluslararası iş birliğine
ihtiyaç duyarlar.
Uluslararası örgütler, devletler tarafından bir antlaşma ile kurulur. Amaçları, yetkileri, karar alma
süreçleri, faaliyetleri ve mali kaynakları kurucu devletler tarafından belirlenir. Dolayısıyla uluslararası ör-
gütler, üye devletlerden bağımsız hareket edemezler. 1990’lardan itibaren üye ülkeler bazı uluslararası
örgütlere sınırlı alanlarda özerklik vermişlerdir.

b. Uluslararası Hükûmet Dışı Örgütler (UHDÖ)
Bu grupta yer alan aktörler, devletlerin değil bireylerin kurduğu örgütlerdir. Uluslararası hükûmet
dışı örgütler; kâr amacı gütmeyen, siyaseten bağımsız, mali olarak özerk olup kamu yararı gözeten
faaliyetlerde bulunan örgütlerdir.

28