Page 37 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
ULUSLARARASI İLİŞKİLERİN TARİHSEL GELİŞİMİ 3

A. İLK ÇAĞ’DA ULUSLARARASI İLİŞKİLER
HAZIRLIK ÇALIŞMASI

İlk Çağ uygarlıklarında devletlerin birbirleriyle yaptıkları savaşların nedenleri sizce nelerdir?

ANAHTAR SÖZCÜKLER

şehir devleti, imparatorluk, barbar, cihat

1. Genel Özellikler
Uluslararası ilişkiler, toplumlar arası ilişkilerin ortaya çıkmasıyla başlamıştır. Diğer toplumlarla
ilişkiler kurma, ilişkileri düzenleyici kurallar geliştirme ve ortak düşmana karşı ittifaklar yaparak müca-
dele etme düşüncesi, çok eski çağlardan beri var olagelmiştir. Av alanlarının belirlenmesi, savaşlara
ara verilmesi, sınır sorunları ve ticari ilişkiler gibi nedenler, İlk Çağlarda toplumların birbirleriyle iletişime
geçmelerinde etkili olan konulardır. Bunun yanında tarihin ilk dönemlerinden itibaren toplumlar arasında
ilişkileri düzenlemek ya da sorunları çözümlemek amacıyla diplomatik faaliyetler yürütülmüş, günümüz-
de elçi denebilecek özel yetkilere sahip kişiler görevlendirilmiştir.
İlk Çağ’da uluslararası ilişkilerin gelişiminde, devletlerin topraklarını genişletme politikaları etkili
olmuştur. Bunun bir sonucu olarak devletlerin dış politika hedef eri, verimli tarım alanlarını ve zengin
maden yataklarını ele geçirmek, fethedilen yerlerden ganimet ve köle toplamak ve önemli ticaret yolları
ile merkezleri üzerinde egemenlik kurmak olmuştur.
İlk Çağ’da uluslararası ilişkilerde sorunlar daha çok savaş yoluyla çözülmekle beraber, diplomatik
yöntemler de kullanılmıştır. Devletler arasında ittifakların kurulması ve barışın korunması için çeşitli
antlaşmalar yapılmıştır. Antlaşmaların yanında, evlilikler yoluyla da devletler arasında birtakım siyasi it-
tifaklar kurulmuştur. Öte yandan devletler, düşman devletlerin içinde isyanlar çıkarmak veya çatışmaları
körüklemek gibi faaliyetler içinde olmuşlardır.

2. İlk Çağ’da Uluslararası İlişkilerin Niteliği
İlk Çağ’da uluslararası ilişki-
lerle ilgili ilk bilgiler, genellikle tari-
hin ilk toplumsal birimleri olan şehir
devletleri dönemine aittir. İlk Çağ’da
Mezopotamya’da tarihte ilk kez çivi
yazısı adı verilen yazı örneklerini
kullanan Sümerler ve Anadolu ile
yaptıkları ticari faaliyetleri yanı sıra
İlk Çağ’ın en büyük kütüphanele-
rinden olan Ninova kütüphanesi ile
ün kazanmış Asurlar yaşamışlardır.
Mezopotamya’da ayrıca İlk Çağ’ın ilk
imparatorluğunu ve düzenli ordusunu
kuran Akadlar, Hammurabi Kanunları
ile bilinen Babiller ve bölgenin en uzun
süre yaşayan uygarlığı Elamlılar hü- Harita 3.1 İlk Çağ’da Ön Asya devletleri
küm sürmüşlerdir (Harita 3.1).
İlk Çağ’da uluslararası ilişkilere-
örnek olarak MÖ üçüncü bin yılda Sü- Bilgi Kutusu
mer site devletleri arasındaki ilişkiler Eski Mısır’da bir f ravunun veliahdına yazdığı mektuptaki şu
verilebilir. Ancak Sümer site devletleri cümleler, diplomasiye verilen önemi göstermesi açısından dik-
arasındaki ilişkilerin nasıl yürütüldü- kat çekicidir: “Başarılı olmak istersen sözlerinde diplomasiyi
ğüne dair arkeolojik ve antropolojik kullan; çünkü bir kral için dil, kılıç gibidir. Unutma ki söz silah-
verilerin dışında herhangi bir kaynak tan daha etkilidir.”
bulunmamaktadır. Hüner Tuncer, Diplomasinin Evrimi, Gizli Diplomasiden Küresel
Diplomasiye, s. 24.

37