Page 39 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
ULUSLARARASI İLİŞKİLERİN TARİHSEL GELİŞİMİ 3

Eski Yunan diplomasisi “açık diplomasi” anlayışını benimsemiştir. Diplomatik görüşmeler, tamamen
kamuoyuna açık yürütülmüş, elçilerle görüşmeler gizli tutulmamıştır. Barış ya da savaşa yönelik tartışmalar
halkın önünde yapılmış, yapılan antlaşmalar herkesin görebileceği bir yere asılmıştır.
Şehir devletleri arasında ortaya çıkan sorunların çözümünde elçiler görevlendirilir, halk meclisi ta-
rafından seçilen bu elçilere “mesajcı” ya Bilgi Kutusu
da “eskiler” denilirdi. Elçiler yola çıkarken
görevlerine ilişkin bilgi ve emirleri ikiye kat- Peloponnes Savaşları sırasında At na’nın güçsüz rakipleri
lanmış bir kâğıt (diploma) üzerine yazılı Melaslılar, vergi konusundaki anlaşmazlığın adilce çözül-
olarak alırlardı. “Diplomasi” teriminin bura- mesini teklif etmişt r. At nalılar ise: “Güçlüler yapacaklarını
dan geldiği düşünülmektedir. yaparlar ve zayıf ar katlanmaları gerekene katlanırlar.” ceva-
Diplomasinin önemli kurumla- bını vermişt r.
rından olan konsoloslukların, Yunanca Devlet, Sistem ve Kimlik, s. 33 (A. Nuri Yurdusev’in Uluslara-
“proksenos”tan geldiği düşünülmektedir. rası İlişkiler Öncesi adlı makalesi).
Konsoloslar, gittikleri Yunan şehirlerinde
sürekli kalır, diplomatik görüşmeleri yü-
rütürlerdi. Ayrıca bulundukları şehirlerde,
memuru oldukları devletin temsilciliğini
BÜYÜK İSKENDER (MÖ 356-323)
yapar ve kendi vatandaşlarının haklarını
korurlardı. MÖ IV. yüzyılda Anadolu’ya doğru
Eski Yunan’da uluslararası ilişkileri genişleyen Perslere karşı Grek kent devletle-
şekillendiren kurumlardan biri de “amf k- ri gereken siyasi ve askerî birliği sağlayama-
siyonik konseyler”dir. Bu konseyler, şehir yınca bunu Makedonya Kralı Filip’in emperyal
devletlerinin ortak siyasi sorunlarının tar- gücü sağladı. Oğlu Büyük İskender ise Orta
Doğu’nun kaynaklarını kullanarak Grek dün-
tışıldığı ve çözümlendiği bölgesel konfe-
yasında büyük bir dönüşüme yol açtı. MÖ
ranslar niteliğindeydi.
334’te Çanakkale Boğazı’nı geçerek Asya’ya
Günümüzdeki modern uluslarara- girdi. Anadolu’yu aşıp Suriye ve Mısır’ı işgal
sı ilişkilerin önemli araçlarından biri olan etti. Sonra İran, Buhara, Taşkent ve Keşmir’e
kongre veya konferans diplomasisinin ilk kadar yayıldı. Bu askerî seferlerle Grek dünya- Görsel 3.4
örnekleri, Yunanlılarda görülmektedir. Bu sının ufkunu genişletti. Grekler artık yerel kent Büyük İskender
kongre veya konferanslarda savaşa ya da devletlerinin değil gittikçe genişleyen “Helen” (Temsilî)
dünyasının, “kozmopolis” (evrensel şehir)’in
barışa karar verme gibi önemli konularda
üyesi oldukları bilincine vardılar. Öte yandan
Yunan şehir devletlerinin eşit oy hakkı bu-
İskender, özgür ve bağımsız Grek dünyasına son vermiş, bunun yeri-
lunurdu. ne merkeziyetçi bir imparatorluk kurmuştur. Kısa sürede dağılmasına
Eski Yunan’da tek ve bütün bir birim rağmen kurduğu imparatorluk, dünyanın küreselleşmeye başladığının
olan dünya kavramı, Romalılar tarafından ilk habercisidir.
da benimsenmiştir. Bu düşüncenin bir yan- Oral Sander’in Siyasi Tarih kitabı 16. sayfadan derlenmiştir.
sıması olarak Roma İmparatorluğu (Harita
3.7), evrensel sitenin pratikteki görünümü
olarak algılanmış ve bu nedenle Roma’da
dış politika iki temel amaca yönelmişti: Bir
dünya imparatorluğu kurmak ve bu im-
paratorluğun sınırlarını komşu devletlerin
saldırılarına karşı savunmak. Bu politika-
nın bir sonucu olarak Roma, öteki devlet-
lerle ilişkilerinde diplomasi yerine, genellik-
le üstün askerî gücünü ön planda tutmuş,
imparatorluğun hâkim olduğu topraklar
dışındaki bölgeleri, normal ilişki kurulacak
birimler olarak değil tehdit ya da ganimet
kaynağı topraklar olarak görmüştür. Roma
İmparatorluğu, uluslararası ilişkilerde bir
araç olarak diplomasiden ancak zayıf- 0 400 800 1200 km
lamaya başladığı ve barbar saldırılarına
ÖNEMLİ ŞEHİRLER BATI ROMA İMPARATORLUĞU DOĞU ROMA İMPARATORLUĞU
maruz kaldığı son dönemlerinde etkili bir
Harita 3.2 Roma İmparatorluğu’nun en geniş sınırları ve
şekilde yararlanmıştır.
MS 395’te ikiye ayrılması
39