Page 23 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

Epifiz, hipofiz, tiroit, paratiroit, timüs, adrenal (böbrek üstü), pankreas ve eşeysel bezler endokrin
sisteme ait yapılardır (Görsel 1.1.21).
Hipotalamus Hipotalamus

Epifiz bezi Epifiz bezi
Hipofiz bezi Hipofiz bezi
Tiroit bezi Tiroit bezi
Paratiroit bezleri
Paratiroit bezleri
Timus
Timus
Pankreas
Pankreas
Adrenal bez
Adrenal bez
Yumurtalıklar
Testis

Görsel 1.1.21: Erkekte ve kadında endokrin bezler ve yerleri
Epifiz Bezi ve Salgıladığı Hormon

Epifiz bezi beynin iki yarım küresi arasında bulunur. Epifiz bezinden geceleri karanlıkta salgılanan mela-
tonin hormonu, biyolojik saatin düzenlenmesinde rol oynar. Bu hormonun salgılanma miktarı, gecenin uzun-
luğuna bağlıdır. Vücutta belirli aralıklarla tekrarlanan olaylar, biyolojik saatle kontrol edilir. Melatonin hormo-
nu; menstrual döngü, uyku zamanı gibi tekrarlanan olayları düzenler. Melatonin hormonunun salgılanması,
hipotalamustaki gözün retinasındaki ışığa hassas nöronlardan uyarı alan bir merkez tarafından kontrol edilir.

Hipofiz Bezi ve Salgıladığı Hormonlar
Hipofiz bezinin çalışmasını düzenleyen hipotalamus, beynin ta-
ban kısmında yer alır. Hipotalamus vücuttaki sinirlerden ve beyinden
Hipotalamus
GnRH bilgi alarak endokrin uyarıları başlatır. Hipotalamustan çıkan uyarılar
hipofize ulaşır. Hipotalamustan salgılanan salgılatıcı ya da engelleyi-
ci hormonlar hipofiz ön lobunun hormon salgılamasını kontrol eder.
Kılcal damar
Hipofizden hormon salgılanmasını uyaran hipotalamus salgısına RH
(salgılatıcı hormon) denir. Gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH)
buna örnektir (Görsel 1.1.22).
Hipofiz bezi Kafatası Hipotalamus
Sella turcica
(Türk eyeri)
Görsel 1.1.22: Hipotalamustan
GnRH salgılanması

Hipofiz bezi, diğer endokrin bezlerin yöneticisi olarak
ifade edilir. Kafatası tabanında [(sella turcica), (sella tur-
kika), (Türk eyeri)] adı verilen bir çöküntü içerisinde yer
alır. İri bir fasulye tanesi büyüklüğündedir (Görsel 1.1.23).

Ön lob Arka lob
Görsel 1.1.23: Hipofiz bezi
35