Page 16 - Coğrafya 9 | 2.Ünite

Yerleşmelerin dağılışını etkileyen faktörlerden biri de yeryüzü şekilleridir. Ülkemizde eğimin fazla olduğu
alanlarda yerleşme azdır. Karadeniz kıyısındaki dağların kuzey yamaçları gibi çoğu alanda yağış ve sıcaklık
şartlarının uygun olmasına rağmen arazinin eğimli olması nedeniyle yerleşme azdır (Görsel 2.29).
Yerleşmelerin dağılışını etkileyen faktörlerden biri de su kaynaklarıdır. Su, insanın yaşaması için temel ihti-
yaçlardandır. İnsanlar suyu hem kişisel ihtiyaçlarını gidermek hem de ekonomik faaliyetleri için kullanırlar. Bu
nedenle insanlar, su ihtiyaçlarını kolay karşılayabildikleri akarsu boylarına ve göl kenarlarına yerleşmişlerdir
(Görsel 2.30). Ülkemizde ilk yerleşmelerin Akdeniz kıyısında, Dicle, Fırat havzalarında bulunmasının nedenle-
rinden biri de buralarda su kaynaklarının yeterli olmasıdır.

Görsel 2.29: Arazi şartları yerleşmeleri etkiler Görsel 2.30: Su kaynağı kenarında kurulmuş şehir (Amasya)
(Ayder yaylası-Rize).

Ülkemizde yerleşmelerin dağılışını etkileyen bir
başka faktör ulaşım imkânlarıdır. Ulaşım yerleşmelerde
ticaretin gelişmesini, ticaretin gelişmesi de yerleşmenin
gelişerek büyümesini sağlar.
Tarihî nedenler de yerleşmelerin dağılışını etkiler.
Tarihin her döneminde insan, düşmanlardan korunmak
için önlem almaya çalışmıştır. Bu insanlar yerleşmeleri-
ni sarp kayalar üzerine kurmuş etrafına surlar örmüştür.
Anadolu’da bu nedenle çok sayıda kale yerleşmesi bu-
lunur (Görsel 2.31).
Karışıklığın hüküm sürdüğü dönemlerde insanların
yerleşmede önceliği güvenlik olmuştur. Güvenlik endi- Görsel 2.31: Amasya Kalesi
şesi ile insanlar, ulaşımın zor olduğu dağlık alanlara da
yerleşmişlerdir.
Maden yataklarının işlenmesi ile oluşan iş imkânları
insanları çekmiştir. Ülkemizde Zonguldak’ta taş kömü-
rü, Batman’da petrolün bulunup işlenmesi yeni iş saha-
larının oluşmasını sağlamıştır. Yeni iş alanlarında çalış-
mak için gelen nüfus, yerleşmenin büyümesine neden
olmuştur (Görsel 2.32).

Görsel 2.32: Batman

164 BEŞERÎ SİSTEMLER