Page 8 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 2.Ünite

b) Mikroskobun Optik Kısmını Oluşturan Parçalar
Objektif: Revolver üzerine monte edilmiş, mikroskopta görüntünün ilk oluştuğu ve görüntü netliği ile ilgili
parçadır. Bir ışık mikroskobunda genellikle 4 adet objektif bulunur. Bunlardan büyütme gücü küçük (4X) ola-
nına arama objektifi denir. Hazırlanan preparattaki objenin ilk görüntüsü arama objektifi kullanılarak bulunur.
“4X” ifadesi bu objektifin görüntüyü 4 defa büyüttüğünü belirtir. Ayrıca revolver üzerinde büyütme gücü 10X,
40X ve 100X olan üç tane daha objektif bulunur.
Oküler (Göz Merceği): Mikroskop tüpünün üst kısmına monte edilmiş ve objektiften gelen görüntüyü
büyütmeye yarayan parçadır. Bir tane oküleri bulunan mikroskoplara monoküler, iki tane oküleri bulunan mik-
roskoplara da binoküler adı verilir. Okülerin büyütme gücü üzerinde yazılıdır. Bir mikroskobun toplam büyüt-
me gücü oküler ve objektifin büyütme gücünün çarpımına eşittir. Örneğin kullandığınız mikroskobun oküleri
5X büyütme gücüne sahipse ve siz objeyi 40X’lik objektifle inceliyorsanız o objenin görüntüsünü 200 defa
(5X x 40X) büyütmüş olursunuz.
Işık Kaynağı: Mikroskop ayağına monte edilmiş ve üst kısımdaki preparata doğru ışık yansıtan parçadır.
Kondansatör: Mikroskop tablasının altında bulunan ve kaynaktan gelen ışığın preparat üzerinde toplanma-
sını sağlayan mercek sisteminden oluşan parçadır.
Diyafram: Kondansatörün altında bulunan ve preparata ulaşacak ışığın yoğunluğunu ayarlamaya yarayan
parçadır.

Preparatın Hazırlanması

Mikroskopta inceleme yapabilmek için objelerin mik-
roskopta incelenebilecek hâle getirilmesi gerekir. İncelenecek
objeden kesit alınması, kesitin lam üzerine yerleştirilmesi, ge-
rekiyorsa boyanması ve en sonunda üzerine lamelin kapatılma-
sı işlemine preparasyon; bu işlemlerden geçerek hazırlanmış
örneğe ise preparat denir.
Preparasyon işleminin ilk basamağı uygun bir kesit al-
mayla başlar. Alınan kesit ne kadar ince olursa incelenecek ya-
pılar da mikroskopta o kadar net görünür. Görüntü kalitesini
etkileyen diğer bir faktör de lam ve lamelin temizliğidir. Bu
nedenle preparat hazırlamak için kullanılacak lam ve lamelin
kuru ve yumuşak bir bezle silinmesi ve kenarlarından tutulma-
sı gerekir (Görsel 2.10).
Lam daha kalın bir cam malzeme olduğundan hazırlanan
preparatta hastalık yapıcı herhangi bir bakteri kullanılmadıy-
sa yıkanıp kurutularak defalarca kullanılabilir. Ancak lamel
oldukça ince olduğundan yıkama ve kurulama sırasında kırı-
labilir, bu nedenle genellikle tek kullanımlıktır. Preparat ha-
zırlarken lam üzerine damlatılan sıvıya inceleme ortamı denir.
Alınan kesitler lama damlatılan inceleme ortamının üzerine
bırakılarak lamel 45 derecelik açıyla kapatılır (Görsel 2.11).
Böylece lam ve lamel arasında hava kabarcıklarının oluşumu
engellenmiş ve görüntünün netliği artırılmış olur. Görsel 2.10: Lamı doğru ve yanlış tutma şekli

1 2 3

Görsel 2.11: Preparatın hazırlanması

76