Page 9 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 2.Ünite

Bazı durumlarda inceleme ortamı olarak su yerine çeşitli biyolojik boyalar da kullanılabilir. Bu şekilde
hücresel yapıların bazıları boyanarak diğer kısımlardan ayırt edilir. Örneğin bitki gövdesinden alınan bir kesitle
preparat hazırlanırken inceleme ortamı olarak su yerine lugol kullanılırsa bitki gövdesinin hücreleri çok daha net
görülebilir. Çünkü lugol, bu hücrelerin çeperlerinin kırmızı veya kiremit rengine boyanmasını sağlar. İnceleme
ortamının miktarındaki fazlalık, lamelin kapatılmasından sonra bir kurutma kâğıdı yardımıyla lamelin kenarın-
dan emdirilerek uzaklaştırılabilir. Böylece hazırlanan preparat mikroskop altında incelemeye hazır hâle gelir.

Mikroskopta Görüntünün Bulunması

Preparat hazırlandıktan sonra objenin görüntülenebilmesi için mikroskobun kullanıma hazır duruma ge-
tirilmesi gerekir. Bunun için mikroskop çalıştırılır ve ışığı açıldıktan sonra tabla, makro vida yardımıyla en alt
seviyeye getirilir. Revolverin döndürülmesiyle büyütme gücü en düşük olan objektif (4X) yani arama objektifi,
oküler ile aynı hizaya getirilir. Hazırlanan preparat lamel yukarıya bakacak şekilde tablaya yerleştirilir ve klips-
lerle sabitlenir. Makro vida ile tabla, net bir görüntü elde edilinceye kadar yukarı kaldırılır. Arama objektifi
ile görüntü bulunurken kesinlikle mikro vida kullanılmaz. Daha sonra revolver döndürülerek 10X büyütme
gücüne sahip objektife geçilir. Mikro vida kullanılarak görüntünün netliği sağlanır. Eğer gerekiyorsa 40X bü-
yütme gücüne sahip olan objektife geçilir ve mikro vida ile netlik ayarı yapılır. Basit görüntüleme işlemlerinde
100X’lik objektifin kullanılmasına gerek yoktur. Ancak kullanılacaksa mutlaka immersiyon yağı ile birlikte
kullanılmalıdır. Aksi taktirde net bir görüntü elde edilemez.
Dikkat edilmesi gereken diğer bir konu da 10X, 40X ve 100X büyütme gücüne sahip objektiflerle inceleme
yapılırken görüntü netliğini sağlamak için sadece mikro vidanın kullanılmasıdır. Bu aşamada asla makro vida
ile netleştirme yapılmaz. İnceleme sırasında preparattaki objenin farklı kısımlarını gözlemlemek için tabla, X ve
Y eksen vidaları ile ileri-geri ve sağa-sola hareket ettirilir. Ayrıca ışık kaynağından çıkıp diyaframdan geçerek
preparata ulaşan ışığın yoğunluğu da görüntü kalitesini etkileyen diğer bir faktördür. Bu nedenle gerekli durum-
larda mikroskobun ışık şiddeti ayarı da yapılmalıdır. İnceleme bittiğinde ilk önce tabla, makro vida yardımıyla
en alt seviyeye indirilir. Klipsler açılarak preparat çıkarılır ve revolver döndürülerek arama objektifi oküler ile
aynı hizaya getirilir. Başka bir inceleme yapılacaksa yeni preparat tablaya yerleştirilerek aynı işlemler en baştan
tekrarlanır. Ancak çalışma tamamen bittiyse mikroskop kapatılır, fişi çekilir ve kılıfı takılır. Çalışma tamam-
landıktan sonra kişisel hijyeni sağlamak amacıyla eller sabun ve su ile yıkanmalıdır. Eğer mikroskopta hastalık
etkeni olan herhangi bir bakteri türü incelendiyse ellerin ayrıca %70’lik etil alkol çözeltisiyle de yıkanması ve
preparatların bulaşmasına yol açmayacak şekilde temizlenmesi gerekir.

Floresan Mikroskobu

Mikroorganizmaların ve hücrelerin farklı kısımlarını incelemek amacıyla kullanılan bir mikroskoptur. Kan-
ser hücrelerinin doku ve organlardaki dağılımının tespitinde bu mikroskop kullanılmaktadır (Görsel 2.12).

Görsel 2.12: Yeşil floresan molekülü kullanılarak incelenen yaklaşık 10.000
kat büyütülmüş kanser hücreleri
77