Page 34 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 3.Ünite

Virüslerin Neden Olduğu Bazı Hastalıklar

Virüslerin çoğalmak için gereksinim duyduğu organizmaya konakçı denir. Virüsler; konakçı organizma
olarak kullandıkları hayvanları, bitkileri, mantarları, protozoaları, arkeleri ve bakterileri enfekte ederek pek çok
hastalığa sebep olmaktadır. İnsanlarda görülen viral hastalıklar arasında; kuduz, grip, nezle, hepatit, uçuk, AIDS,
kabakulak, frengi, kızamık, çiçek, sarıhumma ve viral zatürre sayılabilir. Ayrıca çeşitli kanser tipleri ile virüsle-
rin bağlantısı olduğu da bilinmektedir.
Virüslerin neden olduğu birçok hastalığın etkin tedavi yöntemi bilinmemektedir. Viral hastalıklar, bakteri-
yel hastalıklar gibi antibiyotik ve diğer ilaçlarla tedavi edilememektedir. Günümüzde viral hastalıklardan sadece
çiçek, çocuk felci, kuduz, hepatit gibi bazı hastalıklara karşı aşı geliştirilebilmiştir. Doğal bağışıklık, virüsler söz
konusu olduğunda oldukça geç ortaya çıkmaktadır. Virüsle enfekte olmuş konak hücrenin oluşturduğu interfe-
ron proteini bu noktada çok önemlidir. İnterferon proteini konak hücreleri koruyamaz. Ancak oluşturulduğunda
diğer hücrelerin reseptör bölgelerine bağlanarak viral enfeksiyonlara karşı belirli bir direncin ortaya çıkmasını
sağlar.
Herhangi bir virüs, rastgele bir hücreyi çoğalmak için konakçı olarak kullanamaz. Virüsün dış yüzeyinde
bulunan protein ile konakçı hücre zarının yüzeyinde bulunan algılayıcıların uyumlu olması gerekir. Bu nedenle
insan vücuduna giren kuduz virüsü sadece sinir hücrelerini, hepatit virüsü karaciğer hücrelerini, grip ve nezle
virüsü üst solunum yolu organlarının hücrelerini, HIV virüsü bağışıklığı sağlayan hücreleri konakçı olarak kul-
lanır. İnsanlarda virüslerin neden olduğu bazı hastalıklar hakkında bilgiler aşağıda verilmiştir.

Uçuk: Bu hastalık Herpes simpleks (HSV) virüsü tara-
fından oluşturulur. Herpes simpleks virüsünün sekiz tipi vardır.
Ancak bunlardan özellikle üç tanesine daha sık rastlanmaktadır.
Örneğin HSV-1 daha çok ağız, burun ve çevresinde izlenirken
(Görsel 3.106); HSV-2 genital bölgede yerleşmektedir. Sonuçta
cilt ve mukozalarda gözlenen içi su dolu keselerden ibaret bula-
şıcı bir hastalığa neden olur. HSV-3 ise sinir hücrelerine yerle-
şerek zona denilen rahatsızlığa yol açar. HSV-3, diğerlerinden
farklı olarak enfeksiyon bölgesinde kızarıklık ve iğne batması
şeklinde hissedilen şiddetli ağrı yapar. Herpes simpleks virüsü
temasla bulaşır. Örneğin havlu gibi bazı özel eşyaların aynı ki-
şiler tarafından kullanılması sonucunda virüsler deri veya mu- Görsel 3.106: Ağız çevresinde görülen uçuk
kozalardaki çatlaklardan vücuda girer. Ardından hedef doku hastalığı
ve organda cilt ya da mukoza lezyonlarını oluşturmaya başlar.
HSV’lerin yol açtığı bu hastalığın tedavisi mümkün değildir.
Ancak bazı tedavi yaklaşımları ile virüslerin hastalık oluşturması önlenmeye ya da en azından azaltılmaya
çalışılıyor. Bu nedenle öncelikle virüsü kapmamaya özen göstermek gereklidir. El ile temastan olabildiğince
uzak durulmalı ve aktif lezyonların olduğu dönemde kâğıt havlu kullanımı tercih edilmelidir. Hastalığı kapma
hâlinde bağışıklık sistemi güçlendirilmeli; aşırı alkol kullanımından, aşırı yorgunluktan, dengesiz beslenmeden
ve stresten uzak durulmalıdır.

Kuduz: Kuduz hastalığı insanlığın tanıdığı ve korktuğu en eski hastalıklardan biridir. Birçok insanın
hayatını kaybetmesine neden olan kuduz hastalığının tedavisi, ancak 19. yüzyılda Pasteur tarafından geliştirilen
aşı sayesinde mümkün olmuştur. Kuduz virüsü memelilerde, kanatlılarda ve insanlarda etkisini göstermektedir.
Virüs hasta hayvanların salyalarıyla yayılır. Ayrıca idrar, süt, dışkı, balgam ve kanda da kuduz virüsü bulunur.
İnsan vücuduna giren kuduz virüsü beyne doğru ilerler. Beyne ulaştığında ise hızla çoğalır. Günümüzde insan-
ların kuduz hastalığından korunmasını sağlamak için kuduz aşısı, acil durumlar için geliştirilen kuduz serumu
ve kuduz immünglobülini kullanılmaktadır (İmmünoglobülin, vücuda giren yabancı maddelere karşı vücudun
meydana getirdiği koruyucu maddedir.). Aşılama şemasına uygun olarak yapılan aşılamayla kuduz hastalığının
tedavisinde %100 oranında başarı sağlanmaktadır.

Araştıralım-Paylaşalım
Kuduz virüsünün insana bulaşmasından sonra hastalığın nasıl seyrettiğini ve belirtilerini araştırarak
sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

148