Page 33 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 3.Ünite

Virüslerin konak hücre içerisine girip çoğalabilmesi ve hastalığa yol açabilmesi için ilk olarak virüsün
hücreye yapışması gerekir. Virüs yüzeyinde bulunan proteinler; hücre yüzeyindeki protein, karbonhidrat veya
yağ yapısındaki hedefleri tanıyarak bunlara yapışır. Virüs, bu hedefleri üzerinde bulundurmayan hücrelere sal-
dırmaz. Bu nedenle her hücre türü her virüse karşı duyarlı değildir. Konakçı hücreye yapışan virüsün hücre
içine girmesi iki farklı şekilde gerçekleşebilir. Bazı durumlarda sadece virüse ait genom, konakçı hücrenin içine
bırakılırken bazen de virüs bir bütün olarak içeri alınır. Hücre içerisine girmiş olan virüs genomu, kontrolü ele
alarak konakçı hücreye yeni virüs genomları ve kapsül proteinleri sentezletir. Oluşan virüs genomlarının etrafı
kapsül proteini ile sarılır. Konakçı hücre içinde çok sayıda yeni virüs oluşur. Son aşamada oluşan virüsler, hüc-
reyi parçalayarak veya parçalamadan hücre dışına çıkar. Bu yolla virüsler konakçı hücreyi kullanarak çoğalırlar.
Bakterileri enfekte eden virüslere bakteriyofaj veya faj denir. Bakteriyofajlar bakterilerin zorunlu parazitleri
olup bakteri içerisinde ürerler (Görsel 3.105).

Bakteriyofaj bakteriye tutunur.

Yeni bakteriyofajlar 1
serbest hâle geçer.
Bakteriye ait nükleik asit
6

Bakteri
Ölü bakteri 2

Bakteriyofaja ait
5 Yeni bakteriyofajlar oluşur. nükleik asitler
3 bakteri hücresin-
de çoğalır.

4 Bakteriyofaj nükleik
asiti protein kılıfları
içerisine yerleşir.

Görsel 3.105: Bakteriyofajın çoğalması

Okuma Metni
VİRÜSLER BİNALARDA BİRKAÇ SAAT İÇİNDE PEK ÇOK YERE BULAŞIYOR

Amerikan Mikrobiyoloji Topluluğunun düzenlediği “54. Disiplinlerarası Antimikrobiyal Etmenler ve
Kemoterapi Konferansı”nda sunulan bir araştırmaya göre kapı topuzu veya masa tablasındaki virüsler; ofis-
lerde, otellerde ve sağlık hizmetleri sunulan yerlerde çok hızlı bir şekilde yayılıyor.
Çalışmada akut gastroentrit hastalığına neden olan insan norovirüsü ile şekil, büyüklük ve dezenfektan-
lara karşı dayanıklılık açısından benzerlik gösteren MS-2 bakteriyofajı kullanıldı. Bakteriyofaj (bakteri hüc-
resi içinde çoğalan virüs çeşidi); araştırma ekibi tarafından ofisler, konferans salonları ve sağlık hizmetleri
verilen yerlerde kapı topuzu ve masa tablası gibi çokça dokunulan bir nesneye bulaştırıldı. 2 ila 8 saat sonra
bu mekânlarda bulunan elektrik düğmesi, masa tablası, kahve makinesinin düğmesi, musluk, telefon, bilgi-
sayar gereçleri gibi nesneler incelendi. Sonuç olarak 2 ile 4 saat arasında bu ortamlardaki ortak kullanılan
nesnelerin %40-%60’ının virüslerle kirlendiği görüldü. Araştırmayı yapan Arizona Üniversitesinden Charles
Gerba (Çarls Gerba), kuaterner amonyum bileşiği içeren dezenfektan sileceklerin grip ve norovirüs gibi vi-
rüslere karşı etkin olduğunu ve virüslerin yayılmasını %80-%99 oranında azalttığını belirtiyor. Norovirüslü
yüzeye veya nesneye dokunduktan sonra parmakların ağza sokulması enfeksiyonun en yaygın nedeni olarak
gösteriliyor.

Bilim ve Teknik Dergisi, Kasım 2014, sayı:564
(Düzenlenmiştir.)

147