Page 30 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 3.Ünite

Hayvanların derileri, tüyleri, yünleri de dokuma ve tekstil alanında kullanılmaktadır. İnsan sağlığı için
gerekli olan aşı ve serum üretiminde hayvanlardan faydalanılır. Ekolojik olarak düşünüldüğünde böcek türleri,
çiçeklerin tozlaşmasında rol oynadıkları için oldukça önemlidir. İpek böceğinin ürettiği ipek hem dokuma sek-
töründe hem de özel ameliyat ipliklerinin üretiminde kullanılmaktadır. Denizlerde yaşamını sürdüren istiridye
kabuklarında bulunan sedefler ve içindeki inciler, süs eşyası olarak kullanılan hayvansal ürünlere örnektir.
Hayvanların bazı türleri zehirli olduğundan insanlar için tehlikelidir. Ancak özellikle yılanların zehri sa-
ğıldıktan sonra bazı kimyasal işlemlerden geçirilerek panzehir üretilmektedir. Bunun dışında bazı hayvan türleri,
bilimsel araştırmalarda denek olarak kullanılmaktadır. Örneğin üretilen yeni ilaçların tedavi edici etkisi, omurga-
lı hayvanlardan fareler ve tavşanlar üzerinde araştırılmaktadır. Bazı maymun türleri de psikolojik araştırmalarda
denek olarak kullanılmaktadır. Ancak bu gibi araştırmalarda hayvanların denek olarak kullanılması için etik
kurul raporu alınması gerekmektedir.
Hayvansal organizmaların kullanıldığı bir diğer önemli konu da biyolojik mücadeledir. Hem tarımsal ak-
tivitelerin sürdürüldüğü tarla ve bahçe gibi alanlarda hem de doğal ortamlarda bitkilere zarar veren birçok canlı
vardır. Bu canlılarla mücadele için genellikle zehir etkisi yapan bazı kimyasal maddeler kullanılmaktadır. Ancak
bu kimyasallar sadece zararlı organizmaya değil, ortamdaki faydalı bazı canlılara da zarar verebilir. Bu nedenle
bilim insanları tarafından alternatif bir yol olarak biyolojik mücadele yöntemi geliştirilmiştir. Biyolojik mücade-
lenin esası; zararlı canlının bulunduğu ortama, bu canlıyı besin olarak kullanan veya bu canlıda hastalık yapan
başka bir canlının bırakılmasıdır. Örneğin bitkilere zarar veren ve ürün kaybına neden olan yaprak bitlerine karşı
verilen biyolojik mücadelede uğur böcekleri kullanılır. Uğur böcekleri yaprak bitlerini besin olarak tüketir ve
bunların neden olduğu problem bir süre sonra ortadan kalkar.

Teknolojik Gelişmelere İlham Kaynağı Olan Canlılar

Doğada var olan canlılar, teknolojik tasarımlara ilham kaynağı olmuştur ve olmaya da devam etmektedir.
Canlıları örnek alarak insanların hayatını kolaylaştıran buluşlar yapılmaktadır. Bu buluşların çok sayıda örneği
vardır. Mesela yusufçuk böceği veya helikopter böceği olarak bilinen canlı, uçuş metodu ve denge sistemi yö-
nüyle helikopterin tasarımına model olmuştur. Yunusların burun yapısı, sürtünmeyi azaltarak su ortamında çok
yüksek hızlara ulaşmayı sağlayacak şekildedir. Kuyruk yüzgeci ise suyun yüzeyinde itici güç oluşturan bir motor
görevi görmektedir. Bu nedenle yunusların burun ve kuyruk yapısı daha modern ve hızlı uçakların üretilmesi
konusunda örnek teşkil etmiştir (Görsel 3.98). Sesten daha hızlı uçabilen uçak modelinde ise kedi balıkları örnek
alınmıştır. Günümüzde askerî operasyonlarda ve arama-kurtarma çalışmalarında kullanılmak üzere böcek gibi
uçabilen ve karınca gibi istenilen yerlere girebilen robotlar üretilmektedir.

Görsel 3.98: Yunus model alınarak tasarlanmış uçak

Sonar, ses dalgalarını kullanarak cisimlerin uzaklık ve konumlarını tespit etmeye yarayan cihazdır. Bu
cihaz yine yunuslarda var olan özellik model alınarak tasarlanmıştır. Yarasalar görme kapasitesi düşük hay-
vanlardır. Yarasaların çevreye yaydıkları ses dalgaları, engellere çarpıp geri döner ve canlı bu şekilde hareket
yönünü ve hızını belirler. Radarlar da yarasaların bu özelliğinden esinlenerek üretilmiştir. Arıların gözleri altıgen
şeklindedir ve bu sayede görüş alanı oldukça geniştir. Bu yapısal özellik örnek alınarak teleskoplara da altıgen
şeklinde aynalar takılmış ve daha geniş bir alanın gözlenmesi sağlanmıştır. Kar ayakkabıları da karda rahatça
yürüyebilen hayvanların ayak yapısına bakılarak geniş, uzun ve yayvan olarak tasarlanmıştır.
144