Page 27 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 3.Ünite

Bunları Biliyor musunuz?
Kanatlı memeli olan yarasaların yaklaşık 1.000 türü bulunmaktadır. Çoğu gececi olup yön bulma ve
avlanmada ses dalgalarının oluşturduğu ekoları kullanır.

Araştıralım-Paylaşalım
Piknik yapılan alanlarda, tarlalarda, evlerin bahçesindeki toprakta acaba hangi hayvanlar yaşıyor?
Akademik kaynaklardan ve bilimsel makalelerden faydalanarak bu hayvanların âlem, şube ve sınıfını be-
lirtiniz.

3.2.2. Canlıların Biyolojiye ve Ekonomiye Katkıları

Yeryüzündeki bütün canlılar varlıklarını sürdürebilmek için büyük ölçüde birbirine bağımlıdır. En geliş-
miş canlı türü olan insan, başlangıçta çevresindeki bitki ve hayvanlardan sadece besin olarak faydalanmıştır.
Bilimsel çalışmalar sonucu canlıların farklı özellikleri keşfedildikçe ve uygarlığın gelişmesiyle birlikte insan, ar-
tan ihtiyaçlarını karşılamak için canlılardan daha fazla faydalanmaya başlamıştır. Günümüzde algler, bakteriler,
mantarlar, bitkiler ve hayvanlar çeşitli alanlarda yoğun olarak kullanılmaktadır.

Algler

Günümüzde yaklaşık 160 farklı alg türü, doğrudan doğruya insan gıdası olarak veya özellikle Uzak Doğu
ülkelerinde işlenerek kullanılmaktadır. Örneğin Spirulina cinsine ait bazı alg türleri, kurulan alg çiftliklerinde
üretilip işlendikten sonra tablet hâline getirilmekte ve gıda takviyesi olarak kullanılmaktadır. Spirulina, insanla-
rın gereksinim duyduğu organik ve inorganik maddeleri yeterli miktarda içermektedir. Örneğin protein miktarı
%60 civarındadır. Aynı zamanda sütten 26 kat daha fazla kalsiyum içerir. Algler, organik ve inorganik madde
bakımından çok zengin olduğu için hem hayvan yemi hem de gübre olarak kullanılmaktadır.
Bunun dışında alglerden elde edilen agar, alginat, karragen ve diyatome toprağı adı verilen çeşitli ürünler
birçok endüstri alanında kullanılmaktadır. Bunlardan agar, kırmızı alglerden elde edilmekte ve kolay sertleştiği
için gıda endüstrisinde katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. Ayrıca bilimsel çalışmalarda bakteri ve mantarla-
rın yetiştirildiği yapay besi yerleri de agardan yapılmaktadır. Alginatlar şeffaf olduğu için istenen her renk boya
üretiminde kullanılmaktadır. Bundan başka inşaat sektöründe binaların dış cephesinin kaplanmasında, kozmetik
alanında saç boyası imalatında, tarım alanında zararlılarla mücadele ilaçlarının üretiminde ve gıda sektöründe
sucuk, salam, sosis gibi yiyeceklerin dışındaki zarın üretiminde önemli bir ham madde olarak kullanılmaktadır.
Karragen; gıda sanayinde çikolata ve tatlıların yapımında, tekstil sanayinde yapay ipeğe sertlik vermede ve
agarların kullanıldığı tüm alanlarda kullanılmaktadır. Diyatome toprağı veya diyatomit ise sucul ortamda ya-
şayan bazı alglerin ölerek dipte oluşturduğu tabakaya verilen isimdir. Bu alglerin hücre duvarında bol miktarda
silisyum bulunduğu için diyatome toprağı da silisyum bakımından zengin ve dayanıklıdır. Bu nedenle zehirli bi-
leşiklerin endüstriyel filtrasyonunda; geçirgenliği yok denecek kadar az olduğu için civa, kurşun, kadmiyum gibi
bazı ağır metallerin ve radyoaktif maddelerin taşınmasında ve yüksek sıcaklığa dayanıklı olduğu için fırınların
iç yüzeyinin kaplanmasında kullanılmaktadır.
Algler; aynı zamanda küçük, hızlı büyüyen ve laboratuvar ortamında kolayca kültüre alınıp yetiştirilebilen
canlılar olduğu için çok ideal bir araştırma materyalidir. Nitekim sil ve kamçıların yapısındaki mikrotübüllerin
diziliş şekli, mRNA’nın varlığı, fotosentez için uygun olan ışık tipi ve fotosentez sonucunda oluşan ilk organik
bileşiklerin neler olduğu; ilk olarak Chlorella (Kılorella) adlı alg sayesinde keşfedilmiştir. Algler biyomonitör
(İndikatör tür) olarak da kullanılan organizmadır. Biyomonitör canlılar, herhangi bir ortamda meydana gelen kir-
lilikten ilk etkilenen ve o ortamda sayısı veya yoğunluğu ilk azalmaya başlayan türdür. Günümüzde Selenastrum
capricornutum (Selenasturum kaprikornutum) adlı alg tatlı sularda, Scenedesmus subcapitatus (Sıkenedesmus
subkapitatus) adlı alg de tuzlu sularda kullanılan biyomonitör türdür. Bazı alg türleri de atık suların temizlenme-
sinde kullanılmaktadır. Algler, hem atık sularda bulunan inorganik maddeleri uzaklaştırarak hem de fotosentez
sonucunda ürettikleri oksijeni suya vererek arıtım sağlar. Oscillatoria (Osilatorya), Gomphonema (Gonfonema)
ve Ankistrodesmus (Ankistrodesmus) bu amaçla kullanılan alg türüdür. Günümüzde algler, uzay çalışmalarında
da önemli bir konuma sahiptir. Örneğin uzun süreli uçuşlarda astronotların su, oksijen ve besin gereksinimleri
uzay mekiğinde alglerle oluşturulan yaşam destek üniteleri ile karşılanmaktadır.

141