Page 32 - Fen Lisesi Kimya 11 | 6.Ünite

SULU ÇÖZELTİ
3. BÖLÜM
DENGELERİ

6.3.1. Suyun Oto-İyonizasyonu ve pH, pOH Kavramları

Sulu ortamda meydana gelen kimyasal değişiklikler genellikle iyon-
ların birbiriyle etkileşimleri sonucu meydana gelir. Bu etkileşimler sonu-
cu su iyonlarına ayrılır mı?
Su molekülü polar yapılı iyi bir çözücüdür. Suyun önemli özellikle-
rinden biri hem asit hem de baz olarak davranabilmesidir. Su, HCl ve
CH COOH gibi asitlerle tepkimelerinde baz olarak davranırken NH gibi
3 3
bazlarla tepkimelerinde asit olarak davranır. Çok zayıf bir elektrolittir ve
bu nedenle elektrik iletkenliği zayıftır. Ancak az da olsa iyonlaşır.
Sıvı fazdaki su molekülleri hareket hâlindedir ve birbirleriyle çar-
pışır. Bu çarpışma sonucunda bir su molekülünün hidrojeni başka bir
+
su molekülünün oksijen atomuna bağlanarak H O (hidronyum) iyonu
3
ve OH¯ (hidroksit) oluşturur. Suda oluşan bu iyonlar az da olsa elektrik
akımını iletir. Sabit sıcaklıkta suyun elektrik iletkenliği sabittir. İletken-
+
liğin sabit olması sudaki H O ve OH¯ iyonlarının derişimlerinin sabit
3
olduğunu gösterir.
İyon derişimlerinin sabit olması suda
+
H O(s) + H O(s) ⇌ H O (suda) + OH¯(suda) dengesinin olduğunu
2 2 3
gösterir.
Bu denge kısaca
+
H O(s) ⇌ H (suda) + OH¯(suda) şeklinde gösterilir.
2
+
+
Kimyasal tepkimelerde H O iyonu = H iyonu alınır.
3
Bazı su molekülleri proton verir, bazı su molekülleri de proton alır.
Bu olaya suyun oto-iyonizasyonu (kendi kendine iyonlaşması) veya
otoprotolizi denir.
Suyun, asit-baz özelliklerini tanımlamak için iyonlaşması Görsel
6.6’da gösterilmiştir.

+
H O + H O ⇌ H O H + H O ¯
H H H

Görsel 6.6: Suyun oto-iyonizasyon tepkimesi

340 KİMYA 11. SINIF