Page 34 - Fen Lisesi Kimya 11 | 6.Ünite

Suda baz çözülürse OH¯ iyon derişimi artar ve suyun iyonlaşma
+
dengesi girenler yönünde bozulur, H iyon derişimi azalır. Bu durumda
baz çözeltilerinde

7
+
[OH¯] > 10¯ M > [H ] olur.
Sonuç olarak bir çözeltide
+
[H ] = [OH¯] ise çözelti nötr
+
[H ] > [OH¯] ise çözelti asit
+
[OH¯] > [H ] ise çözelti bazdır.

pH ve pOH kavramları
+
Sulu çözeltilerde H ve OH¯ iyonlarının derişimleri, genellikle çok
küçük sayılardır ve bunlarla çalışılması oldukça güçtür. Bu nedenle
1909’da Danimarkalı kimyacı Soren Sorensen (Sorın Sorınsın) tara-
fından daha pratik bir kavram olan pH önerilmiştir. Bir çözeltinin pH’si
hidrojen iyonu derişiminin (mol/L olarak) negatif logaritması olarak ta-
nımlanır.
+
Bazı tepkimelerde çözelti asitten baza, bazdan aside dönüşürken H
ve OH¯ iyonları derişimlerinde çok büyük değişiklikler olur. Bu nedenle
ortamın asitlik ve bazlık derecesini göstermek üzere pH ve pOH terim-
leri kullanılır.
“p” değeri matematikte -logaritma (p = -log) demektir.
+
+
pH, H O veya H iyonları derişiminin negatif logaritmasını, pOH ise
3
OH¯ iyonları derişiminin negatif logaritmasına eşittir.
+
+
+
pH = -log[H ] veya pH = -log[H O ] ve [H ] = 10¯ pH
3
pOH
pOH = -log[OH¯] ve [OH¯] = 10¯
-
+
o
25 C’de sulu çözeltilerde H veya OH iyon derişimlerinden biri bü-
yüdüğünde diğeri küçülür.
+
14
[H ] [OH¯] = 10¯ olduğundan pH + pOH = 14 olur.
Asit çözeltilerinde pH < 7, baz çözeltilerinde pH > 7, nötr çözeltilerde
ise pH = 7’dir. Bazı maddelerin pH değerleri Görsel 6.7’de verilmiştir.

Nötr
pH cetveli
0 Asitlik artar. 7 Bazlık artar. 14

Nötr
pOH cetveli
Görsel 6.7: Bazı maddelerin pH değerleri
0 Bazlık artar. 7 Asitlik artar. 14

342 KİMYA 11. SINIF