Page 39 - Fen Lisesi Kimya 11 | 6.Ünite

KiMYASAL TEPKiMELERDE DENGE

Konjuge (Eşlenik) Asit/Baz Çiftleri
Asit ve bazların Brönsted-Lowry tanımının bir uzantısı konjuge asit
baz çifti kavramıdır. Bu kavram, bir asit ve onun konjuge bazı veya bir
baz ve onun konjuge asidi olarak tanımlanabilir. Bir Brönsted-Lowry
asidinin eşlenik bazı, asitten bir proton uzaklaştırıldığı zaman geride
kalan türdür. Tersine konjuge asidi bir Brönsted-Lowry bazına bir proton
ilave edilmesi ile oluşur. Her Brönsted-Lowry asidi bir konjuge baza, her
Brönsted-Lowry bazı da bir konjuge aside sahiptir.
+
Konjuge asit-baz çiftleri (HA/A¯ ve B/BH ) arasında bir hidrojen (pro-
ton) fark vardır. Asit-baz çiftlerinde protonu fazla olan asit, protonu az
olan bazdır (Tablo 6.4). Örneğin klor iyonu (Cl¯), HCl asidinden oluşan
+
eşlenik bazdır ve H O, H O asidinin eşlenik bazıdır. Benzer şekilde
2 3
asetik asidin (CH COOH) iyonlaşması aşağıdaki gibidir.
3
H O H O
I II I II ¯ +
H C C O H + H O ⇌ H C C O + H O H
I I I I
H H H H

Konjuge asit-baz çifti

Proton alıcı Proton verici
Tablo 6.4: Bazı Konjuge Asit-Baz Çiftleri
Baz-2 Asit-2
+
CH COOH(suda) + H O(s) ⇌ CH COO¯ (suda) + H O (suda) + → Konjuge
3 2 3 3 Baz + H
Asidi
Proton verici Proton alıcı
+ →
Asit-1 Baz-1 CI¯ + H HCI
F¯ + H + → HF
Konjuge asit-baz çifti +
CIO¯ + H → HCIO
4 4
+
CH COOH asidinin konjuge bazı CH COO¯ iyonudur. H O da H O HSO¯ + H + → H SO
3 3 2 3 4 2 4
iyonunun konjuge bazıdır. SO ¯ + H + → HSO¯
2
4 4
Amonyak (NH ) Brönsted-Lowry tanımına göre proton alma yetene- + →
3 NO¯ + H HNO
3 3
ğinden dolayı baz olarak tanımlanır. + +
NH + H → NH
3 4
+ +
H O + H → H O
+ 2 3
H + →
I OH¯ + H H O
2
H N H + H O ⇌ H N H + H O ¯ + Konjuge
I I I Asit - H → Bazı
H H H +
HCI - H → CI¯
+
HF - H → F¯
Konjuge asit-baz çifti +
HCIO - H → CIO¯
4 4
+ →
Proton verici Proton alıcı H SO 4 - H HSO¯ 4
2
Asit-2 Baz-2 + → 2
HSO¯ - H SO ¯
4 4
+ +
NH (suda) + H O(s) ⇌ NH (suda) + OH¯(suda) HNO - H → NO¯
3 2 4 3 3
+ + →
Proton alıcı Proton verici NH 4 - H NH 3
Baz-1 Asit-1 + + →
H O - H H O
3 2
+ →
Konjuge asit-baz çifti H O - H OH¯
2
+
NH ’ın konjuge asidi NH iyonu, H O’un konjuge bazı OH¯ iyonudur.
3 4 2
347
KİMYA 11. SINIF