Page 42 - Fen Lisesi Kimya 11 | 6.Ünite

+
Proton (H ) pozitif yüklü olduğundan negatif yüklü anyonu bırakması
-
zordur. Bu nedenle asidik anyon sayısı azdır. Örneğin HSO ve H PO¯
4 2 4
anyonları asidik özellik gösterir.
+
2
HSO¯(suda) + H O(s) ⇌ H O (suda) + SO ¯(suda)
4 2 3 4
+
Bilgi Kutusu H PO ¯ (suda) + H O(s) ⇌ H O (suda) + HPO ¯(suda)
2
2 4 2 3 4
Asitlerin tesir değerliği, mo- Zayıf asitlerin konjuge bazları olan bütün anyonlar, proton alıcısı ola-
+
lekül başına verdikleri H rak davranır ve bu nedenle bazik çözeltiler oluşturur.
sayısı; bazların tesir değer- Örneğin asetik asit (CH COOH) zayıf bir asittir. CH COOH asidinin
3
3
-
likleri, molekül başına ver- konjuge bazı olan CH COO (asetat iyonu) suda baz olarak davranır.
3
dikleri OH ¯ sayısıdır. +
CH COOH(suda) + H O(s) ⇌ CH COO¯(suda) + H O (suda)
2
3
3
3
Organik asitlerde tesir de-
ğerliği içerdikleri karboksil CH COO¯(suda) + H O(s) ⇌ CH COOH(suda) + OH¯(suda)
3
2
3
(-COOH) grubu sayısı ka-
Aynı şekilde F¯ iyonu HF zayıf asidinin konjuge bazıdır. F¯ iyonu-
dardır.
nun kendisi zayıf bazdır ve aşağıdaki tepkimeye göre suyu iyonlaştırır.
HCl: 1 değerli asit
H SO : 2 değerli asit F¯(suda) + H O(s) ⇌ HF(suda) + OH¯(suda)
2 4 2
H PO : 3 değerli asit
3 4 Poliprotik (çok protonlu) asitlerin tüm protonlarının ayrılmasıyla elde
HCOOH: 1 değerli asit
edilen anyonlar da sudan proton alıp çözeltiyi bazik yapar. Örneğin
NaOH: 1 değerli baz
H CO ve H PO zayıf asitlerinin tüm protonlarının ayrılmasıyla oluşan
3
2
3
4
Ca(OH) : 2 değerli baz
2
3
2 CO ¯ ve PO ¯ iyonları sudan proton alarak çözeltiyi bazik yapar.
Fe(OH) : 3 değerli baz 3 4
3 2
NH : 1 değerli baz H O(s) + CO ¯(suda) ⇌ HCO ¯(suda) + OH¯(suda)
3
3
2
3 3 2
Asit ve bazların tesir de- H O(s) + PO ¯(suda) ⇌ HPO ¯(suda) + OH¯(suda)
2
4
4
ğerliği ile kuvveti arasında
bir ilişki yoktur.
6.3.4. Asitlik/Bazlık Gücü ve Ayrışma Dengeleri
Bilgi Kutusu
Kuvvetli asit ve bazların birbirine göre kuvvetlilikleri çok önemli de-
+
Kuvvetli bir asitte H ve A¯
ğildir. Çünkü kuvvetli asit ve bazlar %100 iyonlaşır, iyonlaşma denge
arasındaki çekim zayıftır
sabitleri sonsuz büyüklüktedir. Bu nedenle bir asit veya baz için iyon-
ve bu da tamamen iyonlaş-
laşma sabiti verilmiyorsa bu asit veya baz kuvvetli olarak kabul edilir.
mayla sonuçlanır.
İyonlaşma tepkimeleri tek yönlü ok işareti (→) ile gösterilir. HCl, HNO ,
3
H SO gibi asitler kuvvetli asit, NaOH, KOH, Ca(OH) gibi bazlar kuv-
2 4 2
vetli bazlardır.
+
HCl(suda) → H (suda) + Cl¯(suda)
+
Zayıf bir asitte H ve A¯ ara-
+
sındaki çekim kuvvetlidir NaOH(suda) → Na (suda) + OH¯(suda)
ve bu çekim kısmen iyon-
Zayıf asit ve bazlar %100 iyonlaşmaz. Suda farklı derecede iyonlaş-
laşmayla sonuçlanır.
tıklarından birbirlerine göre kuvvetlilikleri önemlidir. Zayıf asit ve baz-
ların iyonlaşma tepkimeleri denge tepkimeleridir ve çift yönlü ok işa-
reti (⇌) ile gösterilir. HF, CH COOH, HCN gibi asitler zayıf asit, NH ,
3 3
Mg(OH) , C H NH (anilin) gibi bazlar zayıf bazdır.
2 6 5 2
350 KİMYA 11. SINIF