Page 36 - Fen Lisesi Kimya 11 | 6.Ünite

6.13. Alıştırma
pH’si 3 olan HBr çözeltisinin 10 litresinde kaç gram HF çözünmüş-
tür? (H:1, Br:80)

6.14. Alıştırma
2 gram NaOH katısı ile 5 litre çözelti hazırlanıyor. (H:1, O:16, Na:23)
Buna göre çözeltide
+
a) H ve OH¯ iyonları derişimi kaç molardır?
b) pH ve pOH kaçtır?

6.3.2. Brönsted-Lowry Asit Baz Tanımı

Arrhenius (Arhenyus) asit baz tanımına göre sulu çözeltilerine hid-
rojen iyonu verebilen maddeler asit, hidroksit iyonu verebilen maddeler
bazdır. Arrhenius’un bu tanımı SO , CO ve NH gibi maddelerin asit
2 2 3
veya bazlığını açıklayamadığı için dar kapsamlıdır. Brönsted (Bornsted)
ve Lowry (Lovri) daha genel bir asit baz tanımıyla Arrhenius tanımındaki
eksiklikleri gidermişlerdir.
+
Brönsted-Lowry tanımı bir asit baz tepkimesinde H iyonlarının ak-
+
tarımına dayanır (Görsel 6.8 ve Görsel 6.9). H iyonu bir proton (elekt-
Görsel 6.8: Konjuge asit-baz çiftinde
+ ronunu kaybetmiş hidrojen atomu) olduğundan Brönsted-Lowry tanımı
H katılması
proton verici ve proton alıcı fikrine dayanır.
+
Asit: proton (H iyonu) verici.
+
Baz: proton (H iyonu) alıcı.
Bu tanıma göre proton veren madde asit, proton alan madde baz-
+
dır. Bu tanımdan hareketle yapısında H iyonu içermeyen maddelerin
asitliği, OH¯ iyonu içermeyen maddelerin bazlığı açıklanmıştır.
Bu tanıma göre HCl bir asittir. Çünkü çözeltide suya proton verir.
-
+
HCl(suda) + H O(s) → H O (suda) + Cl (suda)
2 3
+
Brönsted-Lowry tanımı asitten gelen H iyonuna ne olduğunu daha
+
açık göstererek H O iyonu oluşturmak üzere bir su molekülü ile birleşir.
3
Bu tanım aynı zamanda içeriğinde OH¯ iyonları içermeyen (NH gibi)
3
bazlar içinde geçerlidir. Brönsted-Lowry tanımına göre NH bir bazdır
3
Görsel 6.9: Konjuge asit-baz çiftin- çünkü sudan proton alır.
+
de H uzaklaşması NH (suda) + H O(s) ⇌ NH (suda) + OH¯(suda)
+
3 2 4
Brönsted-Lowry tanımına göre asitler (proton vericiler) ve bazlar
(proton alıcılar) her zaman bir arada bulunur. HCl ve H O arasındaki
2
tepkimede HCl proton verici (asit) ve H O proton alıcıdır (baz).
2
+
HCl(suda) + H O(s) → H O (suda) + Cl¯(suda)
2 3
Asit Baz
(proton verici) (proton alıcı)
HCOOH (metanoik asit) bileşiğinin suda çözünme denklemi
+
HCOOH(suda) + H O(s) ⇌ HCOO¯(suda) + H O (suda)
2 3
+
+
+
+
H veren (asit) H alan (baz) H alan (baz) H veren (asit)
şeklindedir.
344 KİMYA 11. SINIF