Page 52 - Fen Lisesi Kimya 12 | 3.Ünite

3.5.4. Aldehit ve Ketonların Özellikleri
Aldehit ve ketonlar içerdiği karbonil grubu nedeniyle polar ya-
pılıdır. Bu nedenle aldehit ve ketonların kaynama noktası, hemen
hemen aynı molekül kütlesine sahip olan hidrokarbon ve diğer
apolar organik bileşiklerden daha yüksektir (Tablo 3.5).

Tablo 3.5: Aynı sayıda karbonu olan organik bileşiklerin kaynama noktaları
Kaynama
Bileşik Adı Bileşik Formülü
Noktası

Heptan CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 3 69 C
o
Heptanal 131 C
o

2-heptanon 150 C
o

Aldehit ve ketonların molekülleri arasında hidrojen bağları
yoktur. Bu nedenle aldehit ve ketonların kaynama noktası, he-
men hemen aynı molekül kütlesine sahip olan alkol ve karboksi-
lik asitlerden daha düşüktür (Tablo 3.6).
Tablo 3.6: Aynı sayıda karbonu olan bileşiklerin kaynama noktaları
Kaynama
Bileşik Adı Bileşik Formülü
Noktası
o
164 Bütanol CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -OH 118 C
Bütanal 79 C
o

Aldehit ve ketonlar su ve benzeri polar çözücülerde çözünür
ancak karbon sayısı arttıkça sudaki çözünürlükleri azalır.
Aldehit ve ketonların tepkimeleri arasında büyük bir benzer-
lik vardır. Aralarındaki en büyük fark aldehitlerin yükseltgenip
ketonların yükseltgenmemesidir.
Ketonlarda karbonil grubuna bağlı iki radikal grup vardır
ancak aldehitlerdeki gibi aktif bir hidrojen yoktur. Bu nedenle
ketonlar istisnalar haricinde yükseltgenmez.
Aldehitler karbonil grubuna bağlı hidrojen atomunu kolay-
lıkla verebildiği için yükseltgenir ve yükseltgenme ürünü olarak
karboksilik asitleri oluşturur. Yükseltgen madde olarak KMnO 4
veya K 2 Cr 2 O 7 bileşiklerinin asitli çözeltileri kullanılır.
– O – O
–
–
R–C–H [O] R–C–O–H
Aldehit Karboksilik asit
Aldehitler, Ag ve Cu gibi zayıf yükseltgenlerle bile yükselt-
+
2+
genebilir. Bu yükseltgenmeler aldehitlerin tanınma tepkimeleri
olarak bilinir. Bu tanınma tepkimeleri için Tollens ve Fehling
ayıraçları kullanılır.
Tollens ayıracı amonyaklı gümüş nitrat çözeltisidir. Bu çö-
zelti bazı aldehitlere sıcakta, bazılarına da soğukta etki ederek