Page 8 - Fen Lisesi Kimya 9 | 5.Ünite

Tarımsal amaçlı kullanılan suyun içilebilir sular yerine alternatif su
kaynaklarından karşılanması gerekmektedir.

Su Tasarruf Modellerinin Geliştirilmesi proje örneğinden hareketle,
sizde bireysel ya da grup olarak su kaynaklarının korunmasına yönelik
özgün bir proje geliştirerek topluluk önünde sunumunu yapınız.

5.1.4. Suyun Sertlik ve Yumuşaklık Özellikleri

İçme suyu; göl, nehir, akarsu ve yer altı kaynaklarından sağlanabilir.
Yüzey sularının özelliklerini; içerisinde bulunan çözünmüş katı maddeler
yani katyon ve anyonlar, askıda kalan katı maddeler, organik bileşikler,
çözünmüş gazlar, renk ve koku veren kimyasallar belirlemektedir. Yüzey
suları ayrıca magnezyum, kalsiyum, suda asılı katı madde, demir, man-
gan ve organik maddeler de içerebilir. Yüzey sularının arıtılmadan içme
suyu olarak kullanılması uygun değildir. Bu nedenle yeryüzü sularını
içme suyu olarak kullanmanın maliyeti oldukça yüksektir.
2+
2+
İçerisinde Ca ve Mg katyonları bulundurmayan ya da çok az mik-
tarda bulunduran sulara yumuşak su denir.
İçerisinde Ca ve Mg katyonlarını çok miktarda bulunduran sulara
2+
2+
sert su denir.
−
Sulardaki sertlik iki türlüdür. Sulardaki bikarbonat iyonlarının (HCO )
3
oluşturduğu sertliğe geçici sertlik denir.
Geçici sertlik kaynatma gibi basit işlemlerle giderilebilir.
Ca(HCO ) ısı ͢ CaCO + CO + H O
3 2 3(k) 2(g) 2 (s)

Kaynatarak sertlik giderme küçük hacimli miktarlarda uygulanır. Suda-
−
ki HCO iyonları kireç suyu [Ca(OH) ] eklenerek çöktürülebilir.
3 2
Mg(HCO ) + Ca(OH) ͢ CaCO + Mg(OH) + CO + H O
3 2 2 3(k) 2(k) 2(g) 2 (s)
Kalsiyum (Ca ) ve Magnezyum (Mg ) iyonlarının klorür ve sülfat tuz-
2+
2+
larının oluşturduğu sertliğe kalıcı sertlik denir.
Yağmur suları yeryüzünde ve yer altında deniz ve göllere doğru iler-
lerken kireçli topraklardan geçtiklerinde kireci çözerler. Bunun sonucunda
+2
Ca iyonları suya karışır. Benzer şekilde toprak katmanlarındaki mag-
2+
nezyum bileşiklerinin suda çözülmesiyle bu sulara Mg iyonları karışır.
Kireçli su olarak adlandırılan sert suların tadı acıdır. Ancak sağlık açısın-
2+
dan tehlikeli değildir. Hatta Ca iyonu kemik gelişimi için önemli olduğun-
dan bazı durumlarda sert sular daha faydalı olabilir. Ancak sert sular te-
mizlik amacıyla kullanıldığında sabunun köpürmesini engeller. Sıcak sert
sular çaydanlık, kazan ve boruların içerisinde taş oluşumuna neden olur.
Bu nedenle sert sular kullanılmadan önce arıtılmalı ya da taş oluşumunu
engelleyici önlemler alınmalıdır.
2+
Sulardaki Mg 2+ ve Ca iyonlarından oluşan bu kalıcı sertlik Na CO
2 3
(soda) kullanılarak giderilir.
MgCl (suda) + Na CO (suda) + H O ͢ Mg(OH) (k) + CO (g) + 2NaCl(suda)
2 2 3 2 2 2
CaCl (suda) + Na CO (suda) ͢ CaCO (k) + 2NaCl(suda)
2 2 3 3

184 185