Page 58 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 27
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10
3. ÜNİTE : ŞİİR > Halk Edebiyatı Nazım Türleri > Âşık Edebiyatı Nazım Türleri
Kavram : Semai, Varsağı
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Yazma Becerisi

Çalışmanın Adı OZANLARIN DİLİNDEN 20 dk.
Çalışmanın Amacı Semai ve varsağı nazım biçimlerinin özelliklerini belirleyebilme.

Bilgi Notu: Semai, 8’li hece ölçüsüyle, dörtlükler hâlinde özel bir ezgiyle söylenen; genellikle doğa,
güzellik, özlem konularını ele alan âşık edebiyatı nazım biçimidir.
Varsağı, Güney Anadolu’da yaşayan Varsak boyu ozanları tarafından özel bir ezgiyle söylenen na-
zım biçimidir. Genel olarak semaiye benzeyen varsağıda yiğitçe söyleyişlere yer verilir.

Yönerge: Aşağıdaki metinleri okuyunuz. Metinlerden hareketle soruları cevaplayınız.

I. Metin II. Metin
Gönül gurbet ele varma Bre ağalar bre beğler
Ya gelinir ya gelinmez Ölmeden bir dem sürelim
Her dilbere meyil verme Gözümüze kara toprak
Ya sevilir ya sevilmez Dolmadan bir dem sürelim

Yürüktür bizim atımız Aman he Allah’ım aman
Yardan atlattı zâtımız Ne aman bilir ne zaman
Gurbet elde kıymatımız Üstümüzde çayır çimen
Ya bilinir ya bilinmez Bitmeden bir dem sürelim

Bahçenizde nar ağacı Buna felek derler felek
Kimi tatlı kimi acı Ne aman bilir ne dilek
Gönüldeki dert ilacı Ahir ömrümüzü helak
Ya bulunur ya bulunmaz Etmeden bir dem sürelim

Deryalarda olur bahri Karacaoğlan der cânân
Doldur da ver içem zehri Güzelim sözüme inan
Sunam gurbet elin kahrı Bu ayrılık bize heman
Ya çekilir ya çekilmez Ermeden bir dem sürelim
Karacaoğlan
Emrah der ki düştüm dile Cem Dilçin, Örneklerle Türk Şiir Bilgisi
Bülbül figan eder güle (Metinler, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)
Güzel sevmek bir sarp kale
Ya alınır ya alınmaz
Erzurumlu Emrah

Kelime Dağarcığı:
bahri: Uzun boyunlu, sivri gagalı, boynunun önü ve göğsü parlak beyaz olan, alçaktan ve hızlı uçan, suya bağımlı bir tür
kuş. dem sürmek: Gönenç ve neşe içinde bir ömür yaşamak. dilber: Alımlı, güzel kadın. figan etmek: Bağırarak ağla-
mak, inlemek. yürük: Göçebe olan. zat: Kendi.

55