Page 66 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 31
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10
3. ÜNİTE : ŞİİR > Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri > Beyitlerle Kurulan Nazım Biçimleri
Kavram : Gazel
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Yazma Becerisi

Çalışmanın Adı GAZEL NEDİR? 20 dk.
Çalışmanın Amacı Gazel türünün genel özelliklerini açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki bilgi haritasını inceleyiniz ve metni okuyunuz. Bilgi haritası ve metinden hareketle
soruları cevaplayınız.

Beyit sayısı 5 ile 15 arasında değişir. 1. 6. Divan edebiyatının en yaygın nazım
biçimidir.

İlk beyit kendi arasında; diğer
beyitlerin ilk dizesi serbest, ikinci
dizeleri birinci beyitle kafiyelidir. 2. 7. Aruz ölçüsüyle yazılır.
(aa, ba, ca, ça, da...)
GAZELİN Gazelin tamamında aynı konu işleni-
İkinci beyte hüsnümatla, son beyitten yorsa bu gazellere yek-ahenk gazel
önceki beyte ise hüsnümakta denir. 3. ÖZELLİKLERİ 8.
denir.

Gazelin tamamı aynı söyleyiş
Şairin isminin geçtiği beyit güzelliğine sahip ise bu gazellere
mahlas beyittir. 4. 9. yek-âvâz gazel denir.

Gazelin en güzel beytine Konularına göre gazeller; âşıkane gazel,
beytülgazel (şah-beyit) denir. 5. 10. rindane gazel, hikemî (hakimâne) gazel ve
şuhane gazel olmak üzere dörde ayrılır.

GAZEL

Ne tende cân ile sensiz ümîd-i sıhhat olur Dil ise gitti kesilmez hevâ-yı aşkından
Ne cân bedende gam-ı firkatinle râhat olur Nasîhat eylediğimce beter melâmet olur

Ne çâre var ki firâkınla eğlenemem bir dem Belâ budur ki alıştı belâlarınla gönül
Ne tâliim meded eyler visâle fırsat olur Gamın da gelse dile bâis-i meserret olur
Ne şeb ki kûyuna yüz sürmesem o şeb ölürüm Nedir bu tâli ile derdi Nefî-i zârın
Ne gün ki kâmetini görmesem kıyâmet olur Ne şûhu sevse mülâyim dedikçe âfet olur

mefâ’ilün / fe’ilâtün / mefâ’ilün / fe’ilün
Nefî
Metin Akkuş, Nefi Dîvânı
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Kelime Dağarcığı:
bâis-i meserret: Sevinç sebebi. dil: Gönül. firâk: Ayrılık. gam-ı firkati: Ayrılığın gamı. hevâ-yı aşk: Aşkın isteği. kâmet:
Boy, endam. kûy: Yer, semt. melâmet olmak: Rezil olmak. mülâyim: Yumuşak huylu. Nefî-i zâr: Zavallı Nefî. şeb: Gece.
şûh: Güzel (kadın). tâli: Kader, baht. ümîd-i sıhhat: Sağlık ümidi. visâl: Kavuşma.

63