Page 64 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 30
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10
3. ÜNİTE : ŞİİR > Halk Edebiyatı Nazım Türleri > Âşık Edebiyatı Nazım Türleri
Kavram : Güzelleme, Koçaklama, Taşlama, Ağıt
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Okuma Becerisi

Çalışmanın Adı ÂŞIK EDEBİYATI NAZIM TÜRLERİNİ ÖĞRENELİM 20 dk.
Çalışmanın Amacı Âşık edebiyatı nazım türlerini ayırt edebilme.

KONULARINA GÖRE KOŞMA TÜRLERİ

a) Güzelleme: Aşk, ayrılık, güzellik, sevgiliyi övme, b) Koçaklama: Kahramanlık, yiğitlik, savaş konu-
doğa güzellikleri gibi konuları işleyen koşmalar- larını coşkun ve yiğitçe bir üslupla işleyen epik
dır. Bu türün en başarılı şairi Karacaoğlan’dır. şiirlerdir. Bu türün en başarılı temsilcileri Köroğlu
ve Dadaloğlu’dur.
c) Taşlama: Bir kimsenin, bir yerin veya bir top- ç) Ağıt: Ölen bir kişinin iyiliklerini, değerini ve
lumun bozuk yönlerini eleştirmek amacıyla söyle- ölümünden duyulan üzüntüyü dile getiren koş-
nen koşmalardır. Taşlamalar, divan edebiyatında malardır. Ağıtın, İslamiyet Öncesi Türk Edebiya-
“hicviye”, Batı edebiyatında “satir”, günümüz tı’ndaki karşılığı “sagu”, divan edebiyatında ise
edebiyatında “yergi” adını alır. Önemli temsilcileri “mersiye”dir.
Kaygusuz Abdal, Kazak Abdal, Bayburtlu Zihni,
Seyrani, Sümmani, Ruhsati ve Dertli’dir.

Yönerge: Aşağıdaki metinleri okuyunuz. Metinlerden hareketle soruları cevaplayınız.

I. Metin II. Metin
El çek tabib el çek yaram üstünden Benden selam olsun Bolu Beyi’ne
Sen benim derdime deva bilmezsin Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır
Sen nasıl tabibsin yoktur ilacın Ok gıcırtısından kalkan sesinden
Yaram yürektedir sarabilmezsin Dağlar seda verip seslenmelidir
(...) (...)

Emrah’ın dinledin benim sözlerim Köroğlu düşer mi yine şanından
Muhabettin can evimde gizlerim Ayırır çoğunu er meydanından
Ne duruyon ağlasana gözlerim Kırat köpüğünden düşman kanından
Bir daha yârini görebilmezsin Çevrem dolup şalvar ıslanmalıdır
Erzurumlu Emrah Köroğlu
III. Metin IV. Metin

Ateş vapurunu icat edenler Sefil baykuş ne gezersin bu yerde
Yelken açıp yel kadrini ne bilsin Yok mudur vatanın, illerin hani
Süleyman’dır kuş dilini söyleyen Küsmüş müsün selamımı almadın
Her Süleyman dil kadrini ne bilsin Şeyda bülbül şirin dillerin hani
(...) (...)
Seyrani Baba’nın beli büküldü Sen de Hıfzı gibi tezden uyandın
Ağzının içinde dişi söküldü Uyandın da taş yastığa dayandın
Davut Nebi sadasından çekildi Aslı Hanım gibi kavruldun yandın
Saz çalmayan tel kadrini ne bilsin Yeller mi savurdu küllerin hani
Seyrani Hıfzî
(Metinler, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

61