Page 79 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
38 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
3. ÜNİTE : ŞİİR > Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri > Bentlerle Kurulan Nazım Biçimleri
Kavram : Rubai, Tuyuğ, Murabba, Şarkı, Muhammes, Terkibibent, Terciibent
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Okuma Becerisi

Çalışmanın Adı BENTLİLER 20 dk.
Çalışmanın Amacı Divan şiirinde bentlerle kurulan nazım biçimlerini ayırt edebilme.

Yönerge: Aşağıdaki bilgi grafiğinden (infografikten) yararlanarak soruyu cevaplayınız.

DİVAN EDEBİYATINDA BENTLERLE KURULAN NAZIM BİÇİMLERİ
Tek Dörtlükle Kurulanlar (Mahlas kullanılmaz.)

a a
a a
x x
a a
Tuyuğ Rubai

Türk edebiyatında doğmuştur. Kafiye düzeni aaaa İran (Fars) edebiyatından alınan bir nazım
olanlar da vardır. Aruzun fâilâtün/fâilâtün/fâilün biçimidir. Kafiye düzeni aaaa olanlar da vardır.
kalıbıyla yazılır. Genellikle cinaslı uyak kullanılır. Aruzun 24 farklı kalıbıyla yazılır. Rubailerde
Aşk, felsefe, tasavvuf konuları işlenmiştir. genellikle felsefi konular işlenmiştir.

B rden Çok Bentle Kurulanlar/Musammatlar
( Musammatların son bentler nde mahlas kullanılır.)

Murabba arkı Muhammes Terk b bent ve Terc bent

Dört dizelik Türk edebiyatında Beş dizelik Terkibibentler 5-10 beyitlik 5-10 bentten
bentlerle doğmuştur. Murabbaya bentlerle kurulur. oluşabilir. Her bent aşağıdaki şekilde
kurulur. 3-7 benzer. Bestelenmek için 4-7 bentten gösterilen iki bölümden oluşur ve
bentten yazıldığından dili yalındır. oluşabilir. Bentlerin kafiye örgüsü aa, xa, xa, xa, xa, xa, bb
oluşabilir. Dört dizelik 3-5 bentle son dizesi tekrar / cc, xc, xc, xc, xc, dd ... biçimindedir.
Bentlerin son kurulur. Bazı şarkılarda ilk edilirse kafiye Terciibentler de terkibibentlerle aynı biçim
dizesi tekrar bendin ikinci ve dördüncü düzeni aaaaA- özelliklerini taşır. İki nazım biçiminin tek
edilirse kafiye dizeleriyle her bendin son bbbbA-ccccA… farkı terciibentlerde vasıta beyitinin her
düzeni aaaA- dizesi yinelenir ve buna biçiminde olur. bendin sonunda aynen tekrar etmesidir.
bbbA-cccA… nakarat denir. Şarkılarda Bu nedenle terciibentlerde kafiye örgüsü
biçiminde üçüncü dizeye miyan aaa, xa, xa, xa, xa, xa, BB / cc, xc, xc,
olur. denir. Bu dizeler bentlerin xc, xc, BB ... biçimindedir. Vasıta beyiti
en etkili dizesidir. En terkibibentte aynen tekrarlanmaz, her
güzel şarkıları Nedim bentte farklı bir vasıta beyiti kullanılır.
yazmıştır. Terkibibendin Terciibendin
ilk bendi ilk bendi
a a
a a
a x x
a
a a a a a
a A a x Terkiphane x Tercihane
a a miyan a a a
a A x x
b a a
b b b x x
b b b a a
b b miyan b b B
a A a Vasıta Vasıta
b B
Sıralı noktalar b r d zey tems l etmekted r.

76

Terk b bend n Terc bend n
lk bend lk bend