Page 78 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 37
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10
3. ÜNİTE : ŞİİR > Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri > Bentlerle Kurulan Nazım Biçimleri
Kavram : Murabba, Şarkı
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Okuma Becerisi

Çalışmanın Adı BUL VE EŞLEŞTİR 20 dk.
Çalışmanın Amacı Murabba ve şarkı nazım biçimlerini kavrayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki bilgi haritası ve metinlerden hareketle soruları cevaplayınız.

1. a) Aşağıdaki metinleri inceleyiniz. Karşıla-
rında verilen terim ve özellikleri kavram
haritasından da yararlanarak metinlerle
A R K I
eşleştiriniz.
b) Eşleştirmelerinizden hareketle metinlerin . M yan . . M U R A B B A
nazım biçimlerini belirleyip üzerlerinde . Nakarat . Arap . Bestes z
Dörder
bulunan noktalı yerlere yazınız. Bestel . aAaA / bbbA/... d zel .
. Türk . A k, sevg , . bent . aaaa / bbba
.
.
3-7 Bent
Konu sınırlaması
2-5 Bent
I. Metin eğlence ayrılık Aruz yok.
g b konular.
Gülzâra salın mevsimidir geşt ü güzârın
Ver hükmünü ey serv-i revan köhne bahârın
Dök zülfünü semmûr giyinsün ko izârın a İkinci dizede nakaratı yoktur.
Ver hükmünü ey serv-i revan köhne bahârın

Bülbüllerin ister seni ey gonca-dehen gel b Kafiye şeması: Genellikle aaaa/bbba
Gül gittiğini anmayalım gülşene sen gel
Pâ-mâl-i şitâ olmadan iklim-i çemen gel c Arap edebiyatından alınmıştır.
Ver hükmünü ey serv-i revan köhne bahârın
(…)
ç Bestelenmek için yazılır.

II. Metin
d Nazım birimi benttir.
Sıdk ile terk edelim her emeli her hevesi.
Kıralım hâil ise azmimize ten kafesi. e
İnledikçe eleminden vatanın her nefesi, Miyan dizesi vardır.
Gelin imdâda diyor bak budur Allah sesi.
f Türklerin geliştirdiği nazım biçimidir.
Bize gayret yakışır merhamet Allah’ındır.
Hükm-i âtî ne fakîrin ne şehinşâhındır.
Dinle feryâdını kim terceme-i âhındır; g Nakaratı vardır.
İnledikçe ne diyor bak vatanın her nefesi.
(…) h Kafiye şeması: aaaa/bbba
(Metinler, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)
Kelime Dağarcığı:
geşt ü güzâr: Gezip tozma. gonce-dehen: Gonca ağızlı. gülşen: Gül bahçesi. hâil: Engel. hükm-i âtî: Geleceğin kararı.
izâr: Yanak. kadir: Her şeye gücü yeten. Pâ-mâl-i şitâ: Kışın ayakları altında kalmış, çiğnenmiş. semmûr: Samur. serv-i
revan: Selvi boylu, sevgili. sıdk: Doğruluk. şehinşah: Padişah. Ten kafesi: Beden. terceme-i âh: Ah edişin tercümesi.

75
Hazırlayan: Veysel BALCI